نگاهی به قرنی که گذشت؛ ...
قرن ۲۱ قرن بیماری های جدید و نوظهور بود. ویروس هایی که متأثر از سبک زندگی جدید و البته دست درازی به طبیعت به وجود آمدند و انسان های بسیاری را کشتند. پنج ویروس کشنده قرن اخر را بشناسید.
خبرگزاری مهر؛ گروه مجله: انسان ها برای هزاران سال است که در حال مقابله با ویروس ها هستند. ویروس کووید -۱۹ یا همان کرونای خودمان هم از این قاعده مستثنی نیست. ما همیشه در مقابل این موجودات ریز مغلوب بوده ایم، اما چرا ترس و شناخت مان از کرونا بیشتر از همه انواع ویروس ها است؟ شاید درهم تنیدگی زندگی انسان های امروز در فرهنگ و رسانه و بهداشت و سیاست و اقتصاد و که با ظهور شبکه های اجتماعی و قدرتمند شدن رسانه بیشتر از همیشه ما انسان ها را به همدیگر پیوند داده است مهمترین دلیل این اتفاق باشد. تا صدسال پیش اگر بیماری همه گیری کشورهای جهان را درمی نوردید، انسان ها در چهار گوشه دنیا از همدیگر خبر نداشتند. البته که سختی رفت و آمد بین کشورها خود به خود باعث می شد هم این همه گیری روند کندتری داشته باشد و هم اخبار آن با سرعت بسیار کمتری پخش و گسترده شود. به همین دلیل هیچ ویروسی این بخت را همچون کروناویروس نداشته که شهرتی جهانی داشته باشد و یک تجربه مشترک برای همه انسان ها به وجود آورد.
چنان که گفتیم تقابل انسان و ویروس به دیروز و امروز برنمی گردد. ما همیشه قربانی ویروس ها بوده ایم، گاه کم و گاه بسیار زیاد. البته که ما در مورد برخی از بیماری های ویروسی، توانسته ایم واکسن ها و داروهای مؤثری تولید کنیم تا از شیوع گسترده این عفونت ها جلوگیری کنیم. مثلاما موفق به ریشه کن کردن بیماری ای بنام «آبله» شدیم که خود از مرگبارترین ویروس های تاریخ بوده است. با این حال فاصله زیادی تا پیروزی در مبارزه در برابر همه ویروس ها از جمله ویروس کرونا داریم. در قرن اخیر، ویروس های متعددی از حیوانات به انسان انتقال یافته اند و ضمن داشتن شیوع قابل توجه، جان هزاران نفر را گرفته اند. در این گزارش به پنج ویروس که همه گیری فروانی داشته، جان های بسیاری را به کام مرگ کشانده یا دارای ویژگی های خاصی هستند، اشاره ای مختصر می کنیم.
آنفلوانزای آسیایی
شیوع ویروس آنفلوانزای آسیایی که در سال ۱۹۵۶ میلادی آغاز شد در چین، سنگاپور، هنگ کنگ و آمریکا جان ۲ میلیون نفر را گرفت. نزدیک به ۷۰ هزار نفر از قربانیان آمریکایی بودند.
تخمین زده می شود که در مجموع بین ۲۵۰ میلیون تا یک میلیارد نفر تا سال ۱۹۵۸ به این بیماری مبتلا شدند. اغلب قربانیان افراد مسن بودند. ویروس آنفلوانزای آسیایی نوعی از آنفلوانزای پرندگان بود.
ابولا
ابولا از طریق تماس با خون یا دیگر مایعات بدن یا بافت افراد آلوده یا حیوانات منتشر می شود. این ویروس نخستین بار در سال ۱۹۷۶ میلادی شناسایی شد. ابولا در سال ۱۹۷۶، تنها حدود ۳۰۰ نفر را مبتلا کرد اما با شیوع آن از هر ۱۰ نفر مبتلا به بیماری ۹ نفر مردند؛ یعنی ۹۰ درصد از مبتلایان در سال ۲۰۱۴ نیز با انتشار مجدد این ویروس که از گینه شروع شد و به کشورهای همسایه سیرالئون و لیبریا گسترش یافت حدود ۴۰۰ نفر جان خود را از دست دادند. در فاصله سال های ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۶، و طی همه گیری ویروس ابولا در آفریقای غربی، حدود ۲۲۰۰۰ مورد مشکوک به ابتلاء شناسایی شدند. در این همه گیری، دست کم ۱۱۰۰۰ نفر نیز بر اثر این بیماری کشته شدند که یعنی نصف مبتلایان به این بیماری جان شان را از دست دادند. همین آمار وحشتناک مربوط به کشتگان ابولا به ما هشدار می دهد باید از روزی که ابولا تبدیل به یک همه گیری جهانی شود بترسیم بر اساس اظهارات الکه مولبرگر، متخصص ویروس ابولا و دانشیار میکروبیولوژی در دانشگاه بوستون در مجله Live Science، میزان مرگ و میر این گونه های شناخته شده ابولا بسیار متفاوت است. یکی از گونه ها بنام ابولا رستون، حتی باعث بیمار شدن فرد نمی شود. اما میزان مرگ و میر گونه بوندیبوگی و۵۰ است و بر اساس اظهارات سازمان بهداشت جهانی، این میزان برای گونه سودان ۷۱ است.
ناگفته نماند که نام این ویروس از یکی ۹۰ رودخانه کشور زئیر، که امروزه جمهوری دموکراتیک کنگو نام دارد، گرفته شده و این بیماری برای اولین بار در کشور کنگو دیده شد.
«اچ آی وی»، ایدز
«اچ آی وی» به عنوان ویروسی که عامل بیماری ایدز است اولین بار در سال ۱۹۷۶ در جمهوری دموکراتیک کنگو مشاهده شد. در دنیای کنونی، ممکن است HIV مرگبارترین ویروس موجود باشد. بر اساس اظهارات دکتر آمش آدالجا، پزشک بیماری های عفونی و سخنگوی انجمن بیماری های عفونی آمریکا، «این ویروس هنوز یکی از بزرگترین قاتلان محسوب می شود». تخمین زده می شود که از زمان ابتلاء به این بیماری در اوایل دهه ۱۹۸۰، ۳۲ میلیون نفر در اثر ویروس HIV جان باخته اند. طبق گفته آدالجا «بیماری عفونی که در حال حاضر بیشترین تلفات را برای بشر به همراه دارد،HIV است».
تخمین زده می شود که هم اکنون حدود ۴۰ میلیون نفر در جهان به «اچ آی وی» مبتلا هستند. پیشرفت های پزشکی باعث شده که امید به زندگی مبتلایان به این ویروس اکنون با مصرف دارو به اندازه افراد عادی است. این در حالی است که مبتلایان در کشورهای توسعه نیافته به دلیل هزینه بالا همچنان برای دسترسی به داروها با مشکل روبرو هستند. در همین راستا در سال ۲۰۱۸ حدود ۷۷۰ هزار نفر به دلیل ابتلاء به ایدز جان خود را از دست دادند.
قابل ذکر است که دوره اوج ابتلاء به «اچ آی وی» در فاصله بین سال های ۲۰۰۵ تا ۲۰۱۲ بود.
روتاویروس
روتاویروس علت اصلی بیماری شدید اسهال در نوزادان و کودکان خردسال است و در حال حاضر دو واکسن برای محافظت از کودکان در برابر این ویروس وجود دارد. این ویروس می تواند از طریق آنچه محققان آن را مسیر مدفوع-دهان می نامند به این معنی که ذرات کوچک مدفوع در حال مصرف هستند ، به سرعت گسترش یابد.
اگرچه کودکان کشورهای توسعه یافته به ندرت در اثر عفونت روتاویروس جان خود را از دست می دهند، اما این بیماری در کشورهای در حال توسعه که دسرتسی کمی به دارو و درمان دارند، یک قاتل به شمار می آید. طبق برآوردهای سازمان جهانی بهداشت، تنها در سال ۲۰۰۸ تعداد ۴۵۳،۰۰۰ کودک خردسال زیر ۵ سال در سراسر جهان در اثر عفونت روتاویروس جان خود را از دست داده اند.
کروناویروس
و در نهایت ویروس کرونا یا SARS-CoV-2 که متعلق به خانواده بزرگ ویروس ها با نام کروناویروس سارس است. ویروس کرونا اولین بار در ماه دسامبر سال ۲۰۱۹ در شهر ووهان چین شناسایی شد. منشأ این ویروس مانند SARS-CoV احتمالا خفاش است و پیش از آلودن افراد، از حیوان واسط عبور می کند.
این ویروس از زمان ظهور تا همین لحظه که این گزارش را آماده می کنیم طبق آخرین آمارهای جهانی تعداد ۴۷۶ میلیون و ۴۸۱ هزار و ۹۳۴ نفر را مبتلا کرده که از این تعداد ۴۰۰ میلیون و ۱۷ هزار و ۹۶ نفر بهبودی یافته اند، اما ۶ میلیون و ۱۲۸ هزار و ۲۷۰ نفر جان خودشان را به خاطر کرونا از دست داده اند. این آمار در ایران اینگونه است: ۷ میلیون و ۳۰ هزار و ۹۴۳ مبتلا، ۶ میلیون و ۶۱۶ هزار و ۶۳۳ بهبودیافته و ۱۳۶ هزار و ۳۶۰ جان باخته.
این بیماری ناشی از SARS-CoV-2 که به نام COVID-19 خوانده می شود، با میزان مرگ و میر حدود ۲.۳ است. به نظر می رسد افراد مسن یا افراد دارای بیماری های زمینه ای، بیشتر در معرض ابتلاء به بیماری یا عوارض شدید قرار دارند. علائم شایع شامل تب، سرفه خشک و تنگی نفس است و بیماری در موارد شدید می تواند به ذات الریه منجر شود. البته همانطور که می دانید هنوز و بعد از دو سال از شیوع کرونا گمانه های پزشکی درباره آن گوناگون و گاهی متضاد با همدیگرند و انگار هنوز مانده تا بتوانیم این ویروس منحوس را بشناسیم
مواظب خودتان باشید.
