به گزارش خبرنگار ایمنا، آمار ضدونقیض اعتیاد دانشجویی، گاهی این قشر را پاک ترین گروه جامعه و گاهی مبتلاترین قشر به موادمخدر نشان می دهد، اما آنچه جدا از این آمار، هر دانشجویی را در معرض اعتیاد قرار می دهد رؤیاپردازی با قرص هایی است که گویی می خواهد یک ترم درس نخواندن دانشجو را یک شبه جبران کند.
شب هایی که برای هر دانشجویی کابوس است، فکر جزوه و چند ساعت وقت و شب نخوابی راحتش نمی گذارد حالا تازه اول امتحانات است و تا دو هفته باید شب نخوابی را تحمل کند، هرچند پاندمی کرونا در کشور شیوه برگزاری امتحانات پایان ترم را دچار تغییراتی کرد اما حضوری شدن دوباره دانشگاه ها شیوه برگزاری امتحانات را به همان روش گذشته برگرداند، شیوه ای که در آن بیش از هر روش دیگر اضطراب قبول شدن در امتحانات پایان ترم وجود دارد.
کابوس شب های امتحان دانشجویانداریوش دانشجوی مهندسی برق قدرت از کابوس شب های امتحان می گوید: ای کاش به همان دوران اوج کرونا برمی گشتیم زیرا در آن دوران به راحتی و بدون استرس می توانستیم از پس امتحانات بربیاییم اما با حضوری شدن دانشگاه ها و امتحانات پایان ترم شب های امتحان دوباره برای ما تبدیل به کابوس شده است.
وی می افزاید: ما دانشجویان به دلیل کمبود وقت و حجم بالای دروس همیشه استرس داریم، خواب و استراحت مان کم می شود به همین جهت طبیعی است گاهی ذهن هم کم می آورد و دیگر قهوه، چای و مواد مغذی برای بیدار ماندن و تمرکز، کافی نیست. با حضوری برگزار شدن امتحانات از سوی برخی از دانشجویان تبلیغاتی درباره قرص هایی می شود که با خوردن آن، ذهن تا صبح بدون خستگی بیدار می ماند. من از ترس اینکه این قرص ها مخدر باشند استفاده نمی کنم اما دانشجویانی را می شناسم که با وجود اینکه حتی لب به سیگار هم نزده اند چه رسد به موادمخدر اما شب امتحان از این قرص ها مصرف می کنند.
یکی از دانشجویان ترم آخری درباره اینکه آیا در ایام امتحانات پایان ترم با تبلیغات قرص ریتالین یا مشابه آن مواجه شده است یا خیر؟ به خبرنگار ایمنا می گوید: در این دو سال کرونا به دلیل اینکه در منزل بودم و امتحان می دادم خیر، اما در دوران قبل از کرونا بسیار زیاد تبلیغ می شد و حتی در این یک ماه گذشته شاهد تبلیغ و یا صحبت درباره آن از طرف برخی دانشجویان در خوابگاه بودم.
وی می افزاید: در دوران محصلی که برای آماده سازی خود جهت قبولی در کنکور به کتابخانه می رفتم، با این گونه تبلیغات مواجه می شدم، هرچند چه در آن دوران و چه در زمان امتحانات پایان ترم، مصرف گل بیش از ریتالین تبلیغ می شود. البته باید این نکته را در نظر گرفت که افراد با آگاهی از اینکه این قرص اعتیادآور است، آن را مصرف می کنند.
این دانشجوی ترم آخر ادامه می دهد: آن ها همچون افرادی که می دانند سیگار مضر است اما استعمال می کنند، با آگاهی از خطر ابتلاء به اعتیاد، این مواد را مصرف می کنند. هرچند رقابت برای کسب نمره بالاتر در میان دانشجویان دانشگاه آزاد نسبت به دانشگاه های دولتی کمتر است اما بااین حال دانشجویان در ایام امتحانات برای موفقیت در کسب نمرات بالاتر، این گونه مواد را مصرف می کنند.
راحتی دسترسی به قرص ریتالینوی درباره اینکه تهیه این مواد دشوار است یا خیر؟ تصریح می کند: می توان به راحتی این مواد را از طریق ساقی ها تهیه کرد. نمی دانم نمره برای برخی از دانشجویان چه ارزشی دارد که حاضر هستند این قرص ها را امتحان کنند. به عنوان نمونه یکی از دوستانم که درسش هم بد نیست به دلیل تداخل دو درس تخصصی، از این داروها مصرف کرد و البته دچار خارش شدید پوست شد.
یکی از دانشجویان سال آخر رشته پیراپزشکی بابیان اینکه او یک بار قرص ریتالین را از نزدیک در دست هم اتاقی خود دیده است، به خبرنگار ایمنا می گوید: در طول ترم از نزدیک شاهد بودم که هم اتاقی ام چقدر فرصت خود را برای مطالعه یکی از درس ها می گذارد اما به دلیل سخت بودن این درس و سخت گیر بودن استاد مربوطه و نگرانی از کسب نمره پایین تصمیم گرفت برای اینکه تا صبح بیدار بماند و خسته نشود از یکی از آشناهایش در داروخانه چند قرص ریتالین بخرد.
نسخه های جعلی برای فروش ریتالینیک مسئول فنی داروخانه در شهر اصفهان به خبرنگار ایمنا، می گوید: فروش ریتالین در همه داروخانه ها صورت نمی گیرد و تنها تعداد اندکی از داروخانه ها آن را به فروش می رسانند. در شهرستان اصفهان این قرص تنها دریکی از بیمارستان ها با ارائه نسخه پزشک متخصص به صورت محدود عرضه می شود. در سایر شهرستان های استان هم این دارو به صورت محدود و تنها توسط داروخانه های مراکز دولتی به فروش می رسد.
وی با بیان اینکه این دارو نمونه مشابهی ندارد، می افزاید: مصرف این دارو برای فردی که دچار اختلال بیش فعالی است، عوارضی ندارد، اما اگر فرد عادی آن را مصرف کند این دارو برای او شبیه آمفتامین و شیشه عمل می کند. این دارو در طبقه بندی داروهای خاص روان پزشکی قرار می گیرد و تهیه آن در داروخانه های دولتی و مرجع تنها با نسخه پزشکان متخصص اعصاب و روان صورت می گیرد.
این پزشک داروساز با اشاره به اینکه در ماه اخیر شاهد مراجعه دانشجویان به داروخانه برای خرید این قرص بوده است، تصریح می کند: متأسفانه در ایام امتحانات شاهد افزایش مراجعه دانشجویان برای تهیه دارو و قرصی که بتواند آن ها را بیشتر بیدار نگه دارد یا از خستگی ذهن بکاهد به داروخانه ها هستیم و حتی بعضی مواقع با نسخه های جعلی مواجه می شویم.
نرخ اعتیاد دانشجویی ۲.۶ درصد اعلام شده استابراهیم عباسی، کارشناس ستاد مبارزه با مواد مخدر به خبرنگار ایمنا، می گوید: نرخ اعتیاد در جمعیت عمومی کشور ۵.۳۵ درصد است، که نرخ اعتیاد دانشجویی براساس آخرین شیوع شناسی اعتیاد که صورت گرفت، ۲.۶ درصد اعلام شده است. طی بررسی ها و تحقیقاتی که صورت گرفته بیشترین ماده مخدر مصرفی در میان دانشجویان علاوه بر گل، قرص ریتالین است.
وی با اشاره به اهمیت نظارت ستاد مبارزه با مواد مخدر بر داروخانه ها، می افزاید: نظارت بر این امر به معاونت بهداشت دانشگاه های علوم پزشکی سراسر کشور سپرده شده است اما با وجود این نظارت ها عرضه داروهای مخدر در برخی داروخانه ها هنوز صورت می گیرد، چرخه قاچاق برای هر گروه از مخاطبان خود، یک ماده مخدر مجزا، معرفی می کند در واقع این چرخه نیازسنجی می کند که به عنوان نمونه چه نوع ماده مخدری برای زن خانه دار، مرد کارمند، کارگر کارخانه و دانشجو مناسب است و جواب نیازهای آن ها را می دهد و مشکل حمل و مصرف ندارد.
چرخه قاچاق مواد مخدر لوکس برای دانشگاه تعریف می کنداین کارشناس مبارزه با مواد مخدر با بیان اینکه چرخه قاچاق مواد مخدر برای محیط دانشگاهی، موادم خدر لوکس و خاص معرفی می کند، اظهار می کند: ماده مخدری که دانشجو مصرف می کند با ماده مخدری که یک کارتن خواب مصرف می کند متفاوت است. این مواد لوکس جزو مواد اعتیادآور مجاز محسوب می شوند زیرا چرخه قاچاق نمی تواند به طور مستقیم با قشر دانشجو ارتباط تنگاتنگ بگیرد.
وی اضافه می کند: مواد مجاز اعتیادآور شامل قرص ها و داروهایی است که در شکل مجاز در داروخانه ها و با نسخه عرضه می شود، شاخص ترین این داروها در کشور ما قرص «ریتالین» است، این قرص که اولین بار برای درمان اختلال بیش فعالی که به اختلال کم توجهی و کم تمرکزی معروف است تجویز شد. دوز تجویزی این دارو بستگی به میزان بیش فعالی دارد.
عباسی تصریح می کند: پزشکان همچنین برای بیمارانی که دچار حمله های خواب هستند این دارو را تجویز می کنند پس قرص ریتالین تنها برای این دو گروه تجویز می شود، عوارض مصرف این دارو برای فرد عادی شبیه به آمفتامین و شیشه است به نحوی که فرد را ساعات بیشتری بیدار نگه می دارد.
خریدوفروش بالای ریتالین و ترامادول بدون تجویز پزشکوی می گوید: تنها پزشکان و متخصصان اعصاب و روان می توانند قرص ریتالین را تجویز کنند و جزو داروهای خاص روان پزشکی طبقه بندی می شود، حتی پزشکان عمومی هم نمی توانند این دارو را تجویز کنند اما متأسفانه در کشور ما طبق آمار غیررسمی، ریتالین و ترامادول جزو داروهای پرمصرف است یعنی پزشک تجویز نمی کند اما خرید فروش آن بسیار بالا است.
این کارشناس حوزه مواد مخدر می افزاید: این قرص ها اعتیادآوری بسیار شدیدی دارند و در گروه محرک ها طبقه بندی می شوند، یعنی دانشجو بعد از مصرف از شب تا صبح بیدار می ماند و بدن به همین سبک عادت می کند و در شب های غیر امتحان نیز دچار اختلال می شود و در نهایت پدیده اعتیاد شکل می گیرد و از طرفی علائم این قرص ها زود از بین می رود اما بدن تمایل به مصرف بیشتر پیدا می کند.
وی ادامه می دهد: به طور معمول فرد به سمت مصرف ماده مخدر شیشه کشیده می شود یعنی از مصرف ریتالین به مصرف تریاک نمی رسیم چون این مواد از یک خانواده نیستند و فرد مصرف کننده ریتالین در اکثر مواقع به مصرف شیشه و کوکائین سوق داده می شود زیرا از یک گروه ماده مخدر هستند، در اثر مصرف این قرص، مصرف سیگار به شدت افزایش پیدا می کند، دانشجو با مصرف این قرص تبدیل به یک فرد سیگاری می شود که تمایل به مصرف مواد مخدر دیگری هم دارد.
عباسی با بیان اینکه این قرص تمام علائم اعتیاد را دارد و به نام ماده مخدر دانشجویی شناخته می شود. تصریح می کند: ماده مخدر دیگری که بین دانشجویان شیوع دارد قرص «ترامادول» از خانواده مرفین است و علائم نشئگی دارد. این دارو در شب های امتحان برای بیدار ماندن ذهن مصرف بیشتری پیدا می کند.
انکار اعتیاد توسط مصرف کننده های ریتالینسارا بهزاد، روان درمانگر حوزه اعتیاد به خبرنگار ایمنا می گوید: به دانشجویانی که قرص های ریتالین و ترامادول مصرف می کنند معتادان «قرصی» گفته می شود یعنی این افراد، مواد مخدر مصرف نمی کنند و حتی اکثر آن ها سیگار هم نمی کشند و به شدت اعتمادبه نفس کاذب دارند و وقتی به آن ها گفته می شود دچار اعتیاد شده اید، باور نمی کنند.
وی ادامه می دهد: توجیه مصرف قرص در این معتادان بسیار زیاد است و از طرفی به اعتیاد خود باور ندارند و از همه مهم تر اینکه این دسته از معتادان اقدام به درمان نمی کنند و زمانی که به سمت مواد مخدر دیگر مانند شیشه کشیده شدند تازه وارد چرخه درمان می شوند. میزان اعتیادپذیری یک جامعه به نبود نشاط، نارضایتی، ترس از آینده و اضطراب های کودکی برمی گردد، براین اساس نباید علت افزایش اعتیاد در جامعه را هم مرزی با کشور افغانستان عنوان کرد.
این روان درمانگر حوزه اعتیاد تصریح می کند: از دانشجویی که تنها دل خوشی او در گرانی های اقتصادی وقت گذرانی در فضای مجازی است و این لذت هم از او گرفته می شود نباید انتظار بیشتری داشت، پس وقتی شاهد بالا رفتن تنش های اجتماعی هستیم یعنی نشاط، امید، عشق به زندگی، انگیزه، کاهش پیدا کرده است.
وی اضافه می کند: افزایش آمار اعتیاد در وهله اول در نوجوانان و سپس در جوانان نسبت به سایر گروه سنی جامعه بیشتر است این نکته را باید در نظر داشت که اعتیاد در جوانی بروز پیدا می کند اما در نوجوانی شکل گرفته است، بروز اعتیاد با شکل گیری اعتیاد تفاوت دارد و اینها دو مفهوم جدا هستند.
بهزاد تصریح می کند: سیستم آموزشی دانشگاه بر سه اصل حفظ کردن، امتحان دادن و فراموش کردن، شکل گرفته است، این سیستم به دانشجو یاد می دهد با کتاب ارتباط نگیرد و به جزوه روی بیاورد و درنتیجه سطح فکر دانشجو به شدت کاهش می یابد و فردی که دید سطحی دارد تمایل بیشتری به مصرف مواد مخدر نشان می دهد چون لذت های آنی و زودگذر را ترجیح می دهد این سیستم آموزشی به شدت استرس دانشجو را با گرفتن آزمون یک باره که ملاک همه چیز است از یک ترم تحصیلی بالا می برد به همین دلیل دانشجو دست به انواع تقلب می زند.
وی با اشاره به اینکه انگیزه تحصیلی بین دانشجویان پایین آمده است، می گوید: دانشجو در طول ترم درس نمی خواند و دل به جزوه شب امتحان خوش می کند، دانشجویی که تربیت غلط دارد برای شب بیداری به قرص روی می آورد، در واقع این قشر خودشان به خودشان لطمه می زنند چون این داروها را به هم تعارف می کنند.
این روان درمانگر حوزه اعتیاد می افزاید: با مصرف این قرص ها نظم بدن به هم می ریزد و اولین واکنش، خستگی و اضطراب است یعنی نه تنها بیدار ماندن ها اثری ندارد بلکه بدن شروع می کند به دفاع کردن، تمام اختلالات روانی ناشی از دفاع بدن، از یک عامل بیرونی ریشه می گیرد اما پس از گرفتاری به این مواد، بدن به حالت خاموشی می رود. سطح هوشیاری با مصرف ریتالین به صورت کاذب بالا می رود اما این تمرکز دائمی نیست.
هویتی که باید در مدارس شکل می گرفتوی تأکید می کند: دانشگاه باید زمینه را برای خالی کردن انرژی دانشجو فراهم کند در حالی که دانشگاه امروز ما بیشتر شبیه به یک مدرسه بزرگ است یعنی فعالیتی خاص تر از مدرسه در دانشگاه ها اتفاق نمی افتد. فرد در مرحله دانشجویی به کارآمدی و در مرحله مدرسه به هویت فکر می کند به همین دلیل فعالیت در تشکل ها و سمن ها در دوره دانشجویی جدی می شود اما وقتی هویت فرد در مدرسه شکل نگرفته است نمی توان چنین انتظاری در سن دانشجویی از او داشت.
بهزاد تصریح می کند: اگر انرژی دانشجو در دانشگاه خالی نشود فرد دچار بحران می شود و کارآمدی خود را از دست می دهد، روش های پیشگیری از اعتیاد در محیط های دانشگاهی کشورهای توسعه یافته بسیار جذاب و اجتماع محور است یعنی فرد برای دغدغه خودش برنامه ریزی می کند و درنهایت توانمند می شود.
وی می افزاید: برای پیشگیری از اعتیاد دانشجویی نمی توان استاد دعوت کرد و سخنرانی کرد اثربخشی این روش صفر است، دیدن مواد مخدر و اطلاع از عوارض آن دلیل نمی شود که فرد مواد مخدر مصرف نکند به عنوان نمونه همه مطلع هستند که تحرک کم و مواد مخدر برای سلامتی ضرر دارد، اما اینکه چرا اکثر افراد به این دانش عمل نمی کنند به ارجحیت نیاز بر دانسته ها برمی گردد.
