اساس و بنیان این کتاب که وجه تمایز آن نسبت به سایر کتاب‌های مشابه در این زمینه هم هست، اتکای آن بر ذکر مثال‌های عینی از رسانه‌های معتبر کشور در مورد لغزش‌ها و آشفتگی‌های زبانی است. ...
خبرگزاری فارس-گروه هنر و رسانه: به عنوان یک خبرنگار بارها به این موضوع فکر کرده ام که در هنگام نگارش خبر، گزارش، یاداشت و...باید از چه نوع نثری استفاده کرد تا مخاطب تا پایان متن همراه نگارنده بماند. نثر رسانه چگونه نثری باید باشد؟ چه تفاوتی بین زبان معیار و زبان رسانه وجود دارد؟ آیا زبان رسانه زبان گفتار و محاوره است یا زبان معیار؟ در واقع پرسش اصلی این است که«خبرنگار» باید برای نگارش خبر از چه نوع نثری استفاده کند تا مخاطب بهتر بتواند با آن ارتباط برقرار کند؟
ممکن است این سوء برداشت نزد عده ای وجود داشته باشد که نثر رسانه، نثری متشتت و آکنده از اشکالات گوناگون است؛ اما در واقع نثر رسانه آنگونه که برخی پنداشته اند، نثری من درآوردی و مالامال از اشتباهات ساختاری نیست. نثر رسانه، زبان ارتباطات دنیای مدرن است که هر تمدنی برای تداوم در دنیای امروز، محتاج آن است. درست است که در کاربرد نثر رسانه مطبوعات ما لغزش هایی دیده می شود، اما این بدان معنا نیست که کسانی نثر رسانه را بعنوان ژانری از نثر معیار، یکسره نفی کنند و بکوشند آن را از میان بردارند.
درست است که شتابزدگی در انتشار هرچه سریعتر اخبار، گاه باعث بروز برخی اشکالات تایپی، املایی، دستوری و نگارشی در نثر رسانه می شود و باز هم درست که فقدان ویراستاران مجرب در بسیاری از مطبوعات، گاه نثر رسانه را به چالش می کشد، اما این بدان معنی نیست که نثر رسانه را یکسره نفی کنیم و آن را بدور از قواعد و اسلوب های زبان فارسی و یکسره مبهم و نارسا بدانیم. از این رو وظیفه مدام هر خبرنگاری است که در پیراستن نثر رسانه از لغزش ها، خطاها و اشتباهات بکوشد.
به واسطه همین دغدغه ها طی جستجوهای اخیر با کتابی آشنا شدم که به تازگی منتشر شده است. عنوان کتاب«کارگاه نثر رسانه»است و از سوی انتشارات استیناف منتشر شده. «مجید رزازی» آن را تالیف کرده است و بی شک یکی از جذاب ترین و مهم ترین منابعی است که درباره «نثر رسانه» منتشر شده است. کتابی به غایت عینی و کارگاهی که معطوف به تجربه شخصی نویسنده و بررسی دقیق وضع موجود رسانه های کشور نگارش شده است.
درباره نویسنده کتاب
مجید رزازی نویسنده کتاب«کارگاه نثر رسانه»، سال های طولانی در عرصه رسانه اشتغال داشته و سالیان سال در تحریریه مطبوعات بعنوان خبرنگار، گزارشگر، دبیر سرویس و عضو شورای سردبیری فعال بوده و نیز تجربه سال ها نشستن پشت میزهای مدیریت رسانه و حضور مستمر در تیم های داوری جشنواره های مطبوعات و همچنین اشتغال به تدریس بسیاری از قالب های مطبوعاتی را دارد.
به گفته دوستان و همکاران مجید رزازی فعالیت ایشان طی سال های مختلف پیوسته با شوق و اشتیاق فراوان همراه بوده است و به نظر می رسد به همین دلیل است که آثار این تلاش ها، مورد توجه مخاطبان و مورد تایید همکاران صاحب کسوت این خبرنگار قرار گرفته است. از سوی دیگر دلدادگی رزازی به زبان و ادبیات فارسی که مرتبط با تحصیلات دانشگاهی ایشان نیز بوده است، فرصتی را فراهم آورده است که دانش و آموخته های کلاسیک را با کار حرفه ای در این رشته درآمیزد.
یک دهه آسیب شناسی« نثر رسانه»
طی دهه های اخیر همه فعالیت مجید رزازی معطوف به آسیب شناسی اخبار، گزارش ها و مطالب منتشر شده رسانه ها در چارچوب نشر رسانه بوده است. به بیانی دیگر کار حرفه ای رزازی به این موضوع گره خورده است و اینک پس از سال ها، کتابی درباب آسیب شناسی«نثر رسانه» که عمری با آن زیسته است را منتشر کرده است. و زا این رو است که کتاب «کارگاه نثر رسانه» تا این حد عینی، تجربی و مبتنی بر تجربه زیسته است. اولین تفاوت این کتاب با آثاری از این دست در همین نقطه است. به نظر می رسد نویسنده کتاب«کارگاه نثر رسانه»مباحث نظری و تئوریک را درونی کرده و در عمل و عینیت یافته به موضوع مورد نظر پرداخته است.
آنچه در این کتاب از آن بعنوان نثر رسانه یاد شده، ناظر بر نثر رسانه های مکتوب است و از آنجا که عرصه رسانه امروزه بشدت گسترش یافته و رسانه های دیجیتال رادیو تلویزیون و نیز رسانه های اینترنتی فضای مجازی را نیز در خود جای داده، درباره نثر رسانه در هر یک از این دو دسته بویژه در فضای مجازی مخاطبان و دست اندرکاران آن تقریبا به تعداد همه جمعیت باسواد کشور است، باید تحقیقی مجزا صورت گرفته و کتاب های جداگانه ای نوشته شود.
اهمیت کتاب در چیست؟
همانگونه که گفته شد اساس و بنیان این کتاب که وجه تمایز آن نسبت به سایر کتاب های مشابه در این زمینه هم هست، اتکای آن بر ذکر مثال های عینی از رسانه های معتبر کشور در مورد لغزش ها و آشفتگی های زبانی است. وجود صدها مثال مشخص و مستند از انحراف های زبانی در اخبار و مطالب رسانه های مکتوب، در کنار دسته بندی دقیق معظلات مربوطه، آن را به کارگاهی برای آموختن زبان رسانه تبدیل کرده است.
در این کتاب هیچ موردی از مشکلات زبانی، بدون ذکر مثال از رسانه های رسمی کشور، مورد بررسی قرار نگرفته است. این امر باعث شده که کتاب حاضر، علاوه بر وجه کارگاه آموزشی، از وجهه نقد زبانی رسانه های رسمی کشور هم برخوردار شود و مطالعه آن، علاوه بر علاقه مندان آموختن وجوه زبانی رسانه و هدایت آن ها به محورهای دسته بندی شده با شیوه موثر کارگاهی، برای صاحب نظران و دست اندرکاران عرصه رسانه و علاقه مندان به زبان شیوای فارسی نیز مفید بوده و از جهت آسیب شناسی زبان رسانه در رسانه های رسمی امروز کشور، با ذکر صدها مثال مستند از لغزش ها و آشفتگی های زبانی در این دسته از رسانه ها، طی دهه 1390 منبعی قابل استناد تلقی شود.
کتاب«کارگاه نثر رسانه» چگونه ساختاری دارد؟
به طور کلی کتاب«کارگاه نثر رسانه» در دو فصل شامل«نگره حرفه ای» و «نگره زبانی» تنظیم شده است. در فصل نگره حرفه ای به مسائل تخصصی حوزه تنظیم خبر از نگاه نثر رسانه توجه شده و در فصل نگره زبانی، موضوعاتی در حوزه قواعد و هنجارهای زبان فارسی با توجه به نثر رسانه مورد نقد و بررسی قرار گرفته است.
در فصل اول کتاب ذیل نگره حرفه ای، بخش هایی چون: چیستی نثر رسانه، دفاعیه ای از نثر رسانه، ویژگی های نثر رسانه، به چالش کشیده شدن قوانین ثابت نثر رسانه و در فصل دوم یعنی نگره زبانی، بخش هایی چون ناهنجاری های زبانی در نثر رسانه، مصادیق لغزش های نگارشی در نثر رسانه و توصیه های زبانی نگارش شده است.
موضوعاتی چون اهمیت«کوتاه بودن جمله ها» در نثر رسانه، «رعایت فصاحت»، «واژگان بیگانه»، «تغییر نامانوس معنای واژگان»، « تیترها و لیدهای مبهم»، « رعایت نشدن ارتباط مفهومی لید با تیتر»، «نکات مهم در تیتر نویسی»، «کم اطلاعی از قواعد زبان»، «ترجمه ناشیانه، آفت نثر ژورنالیسم»، « نگارش است پس از کلمات مختوم به الف»، «نگارش نادرست به »، « یای آویزان»، «کاربرد نادرس همزه»، « هست یا است؟»، «مصدر نامناسب»، «کاربرد نادرست حرف ربط نامناسب، حرف اضافه، ضمایر متصل»، و... همچنین در پایان کتاب «دستور خط فرهنگستان زبان ادب فارسی» نیز به مخاطبان ارائه شده است.
کتابی در ستایش زبان فارسی
این کتاب علاوه بر اینکه کتابی آموزشی بری اهالی رسانه و خبرنگارها است، نگاهی انتقادی نیز به وضع موجود رسانه های کشور دارد، اما مهمتر از این ها شاید بتوان گفت کتابی است در «ستایش زبان فارسی»، پرداختن به اهمیت «زبان» در زمانه ای که عموم فلاسفه صاحب نام دنیا، «زبان» را خانه هستی می دانند.
در مقدمه کتاب آمده است: «زبان بزرگترین سرمایه فرهنگی هر جامعه ای محسوب می شود و هر تلاشی در جهت حفظ و ارتقاء آن، مسئولیتی سترگ برای همه آحاد جامعه است. این تلاش حوزه ای وسیع از دقت در سخن گفتن و نوشتن تا آسیب شناسی تخصصی زبان را شامل می شود که طبعا عاملان آن نیز از مردم کوچه و بازار تا متخصصان زبان در عرصه های مختلف را در برمی گیرد.
در عرصه رسانه، زبان، بی تردید مهم ترین ابزار کار اهالی رسانه محسوب می شود که دقت در نحوه استفاده از آن، از جمله ضرورت های حرفه ای آن محسوب می شود.
مثل هر ابزار کار دیگری، اگر اهالی رسانه به هر دلیلی، اعم از نا آشنایی با قواعد و چارچوب های شناخته شده زبان و یا نداشتن مهارت و تجربه کافی در بکارگیری آن، نتواند از زبان به بهترین وجه ممکن در عرصه رسانه استفاده کند، در کار خود موفق نخواهند بود. خیل همکارانی که پس از سال ها اشتغال در حرفه روزنامه نگاری و گذراندن سال ها عمر پشت میز تحریریه ها، رشد حرفه ای مورد انتظار را در خود احساس نمی کنند، دلیلی غیر قابل انکار بر این مدعاست.
اما حتی دانستن قواعد و چارچوب های زبانی و داشتن مهارت و تجربه در بکارگیری آن، به تنهایی نمی تواند متضمن موفقیت افراد در حرفه رسانه باشد؛ چرا که استفاده از ابزار زبان در عرصه رسانه، جز این ها، نیازمند دقت و ذوق و استعداد خاص روزنامه نگاری است. در پاره ای موارد، ذوق و استعداد، حتی نمی تواند جایگزین برخی دیگر از پیش نیازهایی شود که پیش از این مورد اشاره قرار گرفت.
چه بسا افرادی که بدون آشنایی با قواعد و چارچوب های زبانی و تنها به مدد ذوق و استعداد خدادادی، از رشته های دانشگاهی کاملا بی ارتباط، وارد عرصه رسانه شدند و در اندک زمانی چنان خوش درخشیدند که نامشان در تاریخ شفاهی مطبوعات معاصر ایران ماندگار شد.»
کتاب نثر رسانه اثر مجید رزازی
کتاب«کارگاه نثر رسانه» کتابی کاربردی و راهنما است و می تواند برای هر رسانه و خبرنگاری بسیار مفید باشد، اما در کنار این ویژگی های مثبت، تنها نقطه ضعف کتاب، شکل بصری آن است. در دنیای امروز شمایل کتاب بسیار مهم است. اینکه کتاب چه طرح جلدی دارد، از چه فونتی برای عنوان کتاب استفاده شده، نوع صفحه بندی و فونت نوشتار متن چگونه باشد و...این نکات در عین سادگی بسیار مهم هستند. و در این زمانه می تواند به بهتر دیده شدن کتاب ها کمک فراوانی کند. به نظر می رسد ناشر و نویسنده کمتر به این موضوع دقت داشته اند. در حالی که اگر به آن توجه می شود عیار کتاب را صدها برابر می کرد. به زبانی دیگر در خور چنین محتوایی نیست که از شکل قابل دفاعی برخوردار نباشد.
حرف آخر اینکه این کتاب می تواند، چراغ راهی برای اهالی رسانه باشد، چه برای باتجربه ها و چه برای جوانانی که می خواهند به تازگی وارد عرصه رسانه شوند. کتابی که محصول چهل سال تجربه و کار عملی پیوسته در عرصه رسانه است.
انتهای پیام/
