مهر گزارش می دهد؛ ...
زنجان-خدابنده شهرستانی با جذابه های بی شمار طبیعی و تاریخی است که سهم مهمی در جذب گردشگر برای استان زنجان دارد.
خبرگزاری مهر-گروه استان ها: به پایان تعطیلات نوروز ۱۴۰۱ رسیدیم اما هنوز هم بسیاری از مناطق و شهرستان های استان زنجان برای گردشگران ناشناخته مانده است.
خدابنده یکی از شهرستان های استان زنجان است که در جنوب این استان قرار داشته و یکی از قطب های اصلی کشاورزی به شمار می رود اما فارغ از جایگاه کشاورزی این شهرستان به مرکزیت قیدار، این منطقه دارای جاذبه های گردشگری فراوانی است که انگیزه گردشگران را برای حضور در این منطقه حتی در آخرین روزهای تعطیلات دو هفته ای نوروز دو چندان می کند.
قدمت خدابنده به هزاره چهارم و پنجم پیش از میلاد بازمی گردد. این منطقه جاذبه های طبیعی و تاریخی زیادی دارد. دو منطقه تاریخی سهرورد و سجاس که در محدوده این شهرستان واقع شده، آثار تاریخی ارزشمندی دارد.
شهرستان خدابنده از لحاظ پیشینه تاریخی و دیرینگی از اهمیت زیادی برخوردار بوده و روستاهای گرماب، گلابر و سجاس، از جمله آبادی های قدیمی و مناطق تاریخی و ارزشمند استان محسوب می شود
شهرستان خدابنده از لحاظ پیشینه تاریخی و دیرینگی از اهمیت زیادی برخوردار بوده و روستاهای گرماب، گلابر و سجاس، از جمله آبادی های قدیمی و مناطق تاریخی و ارزشمند استان محسوب می شود که جزو کانون های دیرینه زیستی استان به شمار آمده و در محدوده شهرستان خدابنده قرار گرفته است.
نام این منطقه به دلیل حکومت سلطان محمد خدابنده در نزدیکی این منطقه به نام خدابنده معروف شده است. مرکز شهرستان خدابنده، قیدار است، که وجه تسمیه آن بر اساس گفته اهالی از نام حضرت قیدار بن اسماعیل بن ابراهیم اقتباس شده است.
کتله خور؛ شگفتی در دل زمین
برخی از آثار تاریخی محدوده تاریخی داشته و از ابتدا تا انتهای آن برای ما مشخص است اما برخی از آثار نیز هنوز برای ما ناشناخته باقی مانده که خدابنده جزو شهرستان هایی است که دارای یکی از این شگفتی های ناشناخته است.
منظورمان از این اثر ناشناخته و شگفت انگیز غار کتله خور است. غار کتله خور در هفت طبقه سی و سه میلیون ساله و در ۸۵ کیلومتری شهر قیدار و ۵ کیلومتری شهر گرماب واقع شده و با غار مشهور علیصدر ۱۰۵ کلیومتر فاصله داشته و گمانه زنی هایی در خصوص احتمال ارتباط این دو غار وجود دارد.
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان زنجان با بیان اینکه وجود کنده کاری های حاصل دست ما در طبیعت طی میلیون ها سال که به شکل های زیبای چکیده و چکنده در دالان ها و دهلیزهای این غار خودنمایی می کند و به زیبایی های آن افزوده است، اظهار می کند: همچنین در برخی از دهلیزهای این غار اسکلت حیواناتی که شباهتی با حیوانات امروزی ندارد و احتمالا از نسل های منقرض شده در اعصار گذشته است، کشف شده است.
امیر ارجمند با یادآوری اینکه غار کتله خور از لحاظ وسعت، دومین غار جهان و از لحاظ زیبایی اولین غار جهان شناخته شده است، خاطرنشان می کند: شکل قندیل ها در بعضی از نقاط غار به فرم های نادری مانند شیر خوابیده، پنجه شیر، لباس عروس، سگ شکاری، نخل سوخته، سفره عقد و دیده می شود. در حال حاضر ۲ کیلومتر از فضای این غار برای عموم قابل بازدید است.
بقعه قیدار نبی؛ نورانیتی در دل قیدار
از شگفتی های ناشناخته غار کتله خور که بگذریم، به بقعه قیدار نبی به عنوان یکی دیگر از جاذبه های گردشگری خدابنده که در مرکزیت این شهرستان یعنی قیدار واقع شده است، می رسیم.
بنای بقعه منسوب به آرامگاه قیدار بن اسماعیل ابن ابراهیم از پیامبران بنی اسرائیل و بیست و پنجمین جد پیامبر اسلام است
بنای بقعه منسوب به آرامگاه قیدار بن اسماعیل ابن ابراهیم از پیامبران بنی اسرائیل و بیست و پنجمین جد پیامبر اسلام است. بقعه به دست بلغار خاتون، دختر ارغون شاه احداث و در سال ۱۳۱۹ هجری قمری به دست جهانشاه خان امیرافشار حاکم منطقه با بهترین وضع آن زمان تعمیر شده است.
همه دیوارهای بخش میانی و شبستان گنبددار تا ارتفاع ۱/۱۰ متری از کف بنا، به وسیله کاشی های شش گوش به رنگ های بنفش، فیروزه ای، سیاه و سفید تزئین و بخش فوقانی نیز با گچ پوشانده شده است اما آنچه زیبایی این مقبره تاریخی را دو چندان می کند، حجرات و زائرسرای بزرگی به مساحت ۱۰۲۱ متر است که در گرداگرد محوطه بقعه واقع شده و آن را چون نگینی در برگرفته است.
این مجموعه دارای پنج ورودی مجزی است که دو ورودی در ضلع شمالی، یک ورودی در ضلع جنوبی و دو ورودی دیگر نیز در ضلع شرقی دارد که یکی به خیابان اصلی شهر و دیگری به شبستان مسجد جامع مشرف شده و در سردرب ورودی های جنوبی و شرقی، تاریخ احداث هر یک که مربوط به سال های ۱۳۱۹، ۱۳۲۱ و ۱۳۳۱ هجری قمری، درج شده است.
در دور تا دور مقبره حجرات فروان قرار دارد که در آن زمان برای اجتماع طلاب و روحانیون حوزه علمیه مورد استفاده قرار می گرفته است. این بنا به شماره ثبت ۳۲۱ در فهرست آثار ملی کشور ثبت شده است.
حسینه تاریخی شهر کرسف
حسینه تاریخی شهر کرسف در زمان امیرجهانشاه خان امیرافشار فرزند حسن علی خان امیرافشار سردار فاتح حاکم منطقه، به دستور وی توسط معماری ساخته شد.
این حسینیه از معدود حسینیه های شمال غرب کشور است که با نقشه روباز و به صورت چهار ایوانی ساخته شده که همه اضلاع آن در قرینه هم قرار گرفته است. در آجرکاری نمای بیرونی ایوان های این حسینیه و طاق نماهای آن، اشکال هندسی، کنگره های منظم و مقرنس های بسیار زیبایی به کار رفته است.
سردرب ورودی این بنا به شکل کلاه خود که جنگاوران در دوره اسلامی بر سر می گذاشتند، ساخته شده و به خاطر زیبایی و ظرافتی که در آن به کار رفته، از جمله بناهای آجری بی نظیر در شمال غرب کشور است.
قبرستان تاریخی سجاس
قبرستان تاریخی سجاس در ۵۰۰ متری مسجد جامع سجاس قرار داشته و به قبرستان رفیعی ها مشهور است. این نام از قوم بزرگ رفیعی ها گرفته شده و بسیاری از اهالی این شهر با فامیل رفیعی هستند.
تعدادی از سنگ قبور سالم این قبرستان برای حفاظت بیشتر به حیاط مسجد تاریخی سجاس انتقال یافته است. این سنگ قبور به فرم صندوقی، مزین به نقوش اسلیمی، هندسی و اسما الهی، آیات قرآن و اشعاری از سعدی، فردوسی و نظامی گنجوی به خط کوفی، نسخ و ثلث است.
سنگ مزارها از جنس رسوبی و تراورتن بوده و در پسوند نام تعدادی از متوفیان از نام سجاسی استفاده شده که نشانگر انتساب آن ها به این محل است که آقامیرسجاسی و شیخ حسن سجاسی، از جمله آن است. همچنین در بسیاری از این نام ها از واژه شهید استفاده شده است.
قدیمی ترین سنگ کشف شده این قبرستان مربوط به دوره تیموری قرن ۹ و به سال ۸۴۴ هجری قمری است. همچنین قدمت مابقی سنگ ها مربوط به دوره صفویه قرون ۱۰ و ۱۱ هجری قمری است.
زرین غار؛ دومین ناشناخته خدابنده
زرین غار در ۷۵ کیلومتری جنوب خدابنده و در نزدیکی شهر زرین رود قرار دارد. این غار آهکی در اسفندماه سال ۱۳۸۴ پس از وقوع یک زلزله که در منطقه روی داد، توسط مردم روستا شناسایی و به کارشناسان گزارش شد.
این غار دارای چندین طبقه است که دو طبقه آن شناسایی شده و دارای تونل های فرعی و ستون های بسیار در گذرگاه های اصلی است که بر اثر داشتن ناخالصی، رنگ های متنوعی به خود گرفته و آن هایی که خالص هستند، به صورت بلورهای شیشه ای بسیار شفاف خوشه ای و درختی دیده می شود.
قندیل های این غار زنده و در حال رشد بوده و این مهم خود عاملی برای زیباتر شدن روزافزون غار شده است. این غار یکی از غارهای خشکی و آبی است و در آن دریاچه های مختلفی وجود دارد. حرکت در این غار به دلیل ایمن سازی نشدن بسیار خطرناک و دارای مسیرهای صعب العبور بوده و پیمایش آن نیاز به در اختیار داشتن تجهیزات کامل و آشنایی به فنون غارنوردی است.
شیخ اشراق؛ فیلسوفی برجسته در جهان اسلام
فارغ از جاذبه های گردشگری و تاریخی شهرستان خدابنده، این منطقه از وجود فیلسوفان برجسته نیز برخوردار است که یکی از بزرگ ترین آن ها شیخ شهاب الدین سهروردی نام دارد.
شیخ اشراق در سال ۵۴۹ در سهرورد چشم به جهان گشود و تحصیلات اولیه خود را در خدمت مجدالدین جبلی در مراغه انجام داد و مراتب عالی تر علمی را نزد طاهرالدین قاری، در اصفهان به پایان رسانید و در این دوره با یکی دیگر از بزرگان تفکر آن عصر، امام فخر رازی هم مکتب بود و سپس به سیر و سلوک معنوی پرداخت.
او پس از مدتی سفر در بلاد اسلامی در شهر حلب سوریه اقامت گزید و در بسیاری از موارد نیز خلاف رأی قدما عمل کرده و از حکمت ایرانی و اصطلاحات زرتشتی استفاده کرده است.
کتاب منطق التلویحات، کتاب المقامات، کتاب المشارع و المطارجات، حکمت اشراق، رساله فی اعتقاد حکما ، آغاز پرجبرئیل، رساله العشق، لغت موران، سفیر سیمرغ، روزی با جماعت صوفیان، پرتونامه، عقل سرخ و المبداء و المعاد از جمله آثار به جا مانده از این فیلسوف است.
شیخ رکن الدین سجاسی؛ عارفی از خطه خدابنده
ابوالغنایم رکن الدین سجاسی از عارفان نیمه اول قرن هفتم هجری قمری و مربی مرشد بسیاری از مشایخ نام آور زمان خود از جمله شمس الدین تبریزی، شیخ شهاب الدین اهریع شیخ وحدالدین کرمانی، شیخ صیل الدین محمد شیرازی و بوده است.
وی اهل سجاس بود و زین العابدین شیروانی در بستان السیاحت و نیز در حدائق السیاحت از سجاس به عنوان شهری کوچک از بلاد آذربایجان که در فترت مغول خراب شده و قریه رکن الدین سجاسی، یاد کرده است. سال دقیق وفات رکن الدین سجاسی معلوم نیست ولی از قرائن چنین معلوم است که بعد از ۶۰۶ هجری قمری وفات یافته است.
