اگر در کوچه پسکوچه های جنوب شهر قدم بزنید، می بینید هنوز برخی کاسبان روی شیشه مغازه، اعلامیه جذب هنرآموز و شاگرد نوجوان نصب می کنند. هرچند این نوع کار کردن برای بچه ها هیچ مزد و حقوقی ندارد، اما خانواده ها راضی اند، چراکه فرزندانشان فن و حرفه ای یاد می گیرند که شاید در آینده به دردشان بخورد.
همشهری آنلاین_ مریم قاسمی: اگر از بچه های دهه پنجاه و شصت جنوب شهر بپرسید که در دوران درس و مدرسه چه کاری برایتان سودمند بوده، درصد بالایی از آنها از تجربه کسب وکار در دوران نوجوانی و دانش آموزی حرف می زنند. اغلب این بچه ها یا در کنار پدر و اقوام نزدیکشان و یا افراد غریبه، مثل مغازه دار و کاسب محله، فوت وفن حرفه هایی مثل نجاری، برق کاری، مکانیکی، تراشکاری، سنگ بری، بنایی، نقاشی و... را یاد می گرفتند و بعد از مدتی می توانستند از این راه کسب درآمد کنند.
راستش، پول درآوردن از حرفه و شغل در نوجوانی لذت بخصوصی دارد. همین که دست آدم توی جیب خودش است و می تواند کمک خرج خانواده باشد، یک دنیا می ارزد. البته شاید خانواده و به ویژه پدران، نیازی هم به درآمد فرزندان خود نداشته باشند، اما هدف اصلی شان این است که اولا فرزندانشان بی هنر بار نیایند و حرفه و فنی را بیاموزند تا بتوانند در آینده گلیم خودشان را از آب بیرون بکشند و دوما، به صورت عملی، سختی کار و چگونگی به دست آورد پول و سرمایه را درک کنند.
«مهدی محمودیان» از جمله بچه های دهه ۶۰ است که در شهرک ولی عصر عج تابلوفروشی دارد. او برایمان تعریف می کند، از زمانی که توانست روی پاهایش راه برود در مغازه پدرش کار کرده و فوت وفن کسب وکار را یاد گرفته است.
گرچه محمودیان مدرک کارشناسی حسابداری دارد، اما در همان زمان فارغ التحصیلی نتوانسته کاری مطابق با رشته تحصیلی اش پیدا کند و بنابراین، تنها راه نجاتش از این وضعیت استفاده از همان هنر و حرفه ای بوده که در مغازه پدرش یاد گرفته است.
خودش در این باره می گوید: «خیلی خوشحالم که آن زمان به حرف پدر و مادرم گوش دادم و بیشتر وقتم را در نوجوانی و جوانی در مغازه پدرم گذراندم. البته من به جز کار در اینجا، تابستان ها جاهای مختلفی از جمله در الکتریکی هم کار کرده ام. خانواده ام معتقد بودند که نمی خواهند در آینده بچه بی دست وپا تحویل جامعه بدهند؛ این مسئله را برای خودشان ننگ و عار می دانستند.»
محمودیان در ادامه برای ما بازگو می کند که به جز خودش، دیگر برادرانش هم در مغازه پدری کسب وکار آموخته اند و الان هم بیکار نیستند و می توانند زندگی شان را بچرخانند.
این جوان هم محله ای نکته مهم دیگری را مطرح می کند و می گوید: «من از اینکه با مدرک کارشناسی در یک مغازه تابلوفروشی کسب وکاری دارم، به هیچ عنوان ناراضی و ناشکر نیستم. به هر حال، عقیده دارم که کاسب تحصیل کرده خیلی بهتر می تواند با افراد جامعه تعامل داشته باشد. خیلی خوشحالم از اینکه حرفه و فنی را یادگرفتم تا سربار جامعه نباشم.»
«اسماعیل بینایی»، از فعالان حوزه کسب وکار، می گوید: «قدیم ترها، واحدی درسی در دبیرستان ها برای دانش آموزان وجود داشت به نام «طرح کاد» که کاملا عملی بود. بچه ها باید طبق علاقه و اشتیاق خودشان در یک مغازه و کارگاه، در محدوده محل زندگی، مشغول به کار می شدند و دست آخر این استاد و مغازه دار بود که بر اساس مهارت و میزان یادگیری آن حرفه، مثل برق کاری، مکانیکی و... به دانش آموزان نمره می داد. گرچه گذراندان این واحد عملی برای بچه های سال های آخر دبیرستان اجباری بود و در ابتدا برای برخی دانش آموزان خوشایند نبود، اما به مرور زمان نظرشان تغییر می کرد و با اشتیاق فراوان در این کارگاه های مهارتی شرکت می کردند.»
بینایی می گوید: «متأسفانه دوره آموزش و مهارت «طرح کاد» فقط در نظام قدیم آموزشی در دهه ۶۰ و اوایل دهه ۷۰ وجود داشت و از سال ۱۳۷۳ به طور کامل این درس عملی از سیستم آموزشی مدارس حذف شد.»
شاید برایتان جالب باشد که منطقه در جنوب شهر تهران از جمله مناطق پرتعداد در زمینه هنرستان های فنی و حرفه ای و کار و دانش است. در این محدوده جغرافیایی مرکز فنی و حرفه ای و یک واحد دانشگاهی فنی و حرفه ای معتبر و باسابقه به نام انقلاب اسلامی وجود دارد که به دانش آموزان خدمت رسانی می کنند.
افزایش سالانه تعداد دانش آموزان مراکز فنی و حرفه ای که در محدوده منطقه فعالیت دارند، گواه این مسئله است که میل و اشتیاق دانش آموزان هنوز در این بخش از شهر تهران به مهارت آموزی و آموختن چنین رشته هایی است. رشته های فنی و مهارتی که ارتباط مستقیم به بازار تولید و کار و اشتغال در جامعه دارد.
ماهیت کار آموزش در هنرستان ها به گونه ای است که بیشتر اوقات دانش آموزان به گروه نفری تقسیم می شوند و روز در هفته کار و کارگاه آموزش عملی مهارت با استادان خود در رشته های مختلف دارند. بنابراین، این شانس و امتیاز بیشتر برای دانش آموزانی است که در آزمون ورودی هنرستان ها بالاترین نمره را آورده باشند، حال آنکه در نظام قدیم آموزش و پرورش، کارگاه آموزش فنی «طرح کاد» برای همه دانش آموزان دبیرستانی اجباری بود و همه باید آن را می گذراندند.
هرچند ۳۰ سال و اندی است که دیگر طرح کاد در مدارس اجرا نمی شود، اما بسیاری از خانواده هایی که اکنون در جنوب شهر زندگی می کنند به کسب مهارت و آموزش فرزندان خود در سنین پایین تر و در دوره نوجوانی باور دارند. آنها با عاقبت اندیشی تلاش می کنند با ریل گذاری مناسب در زندگی فرزندان خود مسیر درست را به فرزندان خود نشان دهند تا در آینده چهره موفقی در بازار کار باشند.
