چند سال بعد از اینکه امیرکبیر اصلاحات سیاسی و اقتصادی را در ایران شروع کرد تا جامعه ای فراخور و شایسته ایرانیان بسازد، امپراطور ژاپن با همین قصد دست به اصلاحات زد.
همشهری آنلاین- نصیبه سجادی: ژاپن از یک جامعه عقب مانده با نظام فئودالی به کشوری متمدن و آنچه امروز می بینیم تبدیل شد و ایران بزرگترین اصلاحگر خود را با دسیسه های اطرافیان یک شاه بی کفایت از دست داد تا قافله پیشرفت و توسعه در آن برای سال ها از حرکت بیفتد.
قصه های خواندنی تهران را اینجا دنبال کنید
میرزا محمدتقی خان فراهانی ملقب به امیرکبیر در روستای هزاوه اراک به دنیا آمد. پدرش خدمتکار قائم مقام و محمدتقی همبازی فرزندان خردسال او بود. هوش و درایت امیر و بزرگمنشی قائم مقام، وزیر دانای قاجار، دست به دست هم داد تا او علم و دانش را به دیگر صفات خود بیفزاید و تا مقام منشی گری و دامادی خاندان قاجار برسد و با به سلطنت رسیدن ناصرالدین شاه به تهران بیاید و بشود اولین صدراعظم ایران در تاریخ سیاسی این کشور.
امیرکبیر و اصلاحات بی شمارشجمله ای است مشهور از امیرکبیر زمانی که به تهران می آید و از او درباره اهدافش می پرسند و اینکه می خواهد در این شهر چه کند. می گوید: «می خواهم تهران را مثل تبریز آباد کنم». البته امیرکبیر و قائم مقام نقش زیادی در پیشرفت و آبادانی تبریز ایفا کرده بودند. داریوش شهبازی در کتاب پرسه در دارالخلافه می گوید: «امیرکبیر در دوران کوتاه صدارتش اصلاحاتی عظیم پدید آورد و تحولات شگرف آفرید.»
به گفته این تهرانشناس و استاد دانشگاه، امیر به خوبی راز عقب ماندگی ایرانیان را در آن عصر در همه زمینه های سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی می دانست و اصلاحات بزرگی را در همه این امور آغاز کرد. اعزام ایرانیان به فرنگ برای تحصیل، استخدام مربیان و معلمان فرنگی برای آموزش علم و صنعت جدید به ایرانیان، مبارزه با فساد و ارتشا، راه اندازی روزنامه و اقدامات بی شمار دیگر. شهبازی تاسیس دارالفنون اولین دانشگاه مدرن ایران را یکی از مهم ترین اقدامات این مصلح بزرگ می داند و به نقل از ناظم الاسلام کرمانی می گوید: «امیرکبیر باعث شد که مردم ایران در راه تمدن قدم بگذارند.»
شاه ما و شاه ژاپنژاپن هم ۱۴ سال بعد دقیقا همان کاری را انجام داد که امیرکبیر معتقد بود با انجام آن می توان به رفاه و پیشرفت رسید و آن ایجاد دارالفنون برای بالابردن سواد و دادن آگاهی به ژاپنی ها بود. سال ۱۸۶۸ امپراتور «موتوسو هیتو» به اتفاق صدراعظمش «هیرو بومی ای تو» با انجام اصلاحات «میجی» دست شگون ها یعنی سپهسالاران کل و عوامل نفوذی سنت گرا، مرتجع و فاسد را از دربار ژاپن کوتاه کردند اینها همان نقش افراد فاسد بانفوذ را در دربار ناصرالدین شاه داشتند و با فرستادن محصل به خارج و استخدام استادان خارجی کاری کرد که به قول آلبرماله مورخ فرانسویT این کشور را ۶۰۰ سال جلو برد و آن را در ردیف کشورهای بزرگ جهان قرار داد.
شاه دهن بین و بی لیاقتامیرکبیر، یل سازندگی و آبادانی تهران و ایران سرانجام بر اثر توطئه روس و انگلیس که منافع شان در عقب ماندگی ایران بود، همراهی «مهدعلیا» مادر ناصرالدین شاه، فساد و منفعت طلبی اطرافیان و بی لیاقتی شاه دهن بین به قتل رسید تا این سوال همچنان در تاریخ ایران بی پاسخ بماند که چطور ژاپن که سال ها بعد از امیرکبیر دست به اصلاحات زد امیرکبیر مدرسه دارالفنون ایران را سال پیش از دارالفنون ژاپن بنا نهاد راه پیشرفت را طی کرد و یکی از چند کشور پیشرفته دنیا تبدیل شد و ایرانیان نتوانستند سهمی از منافع بلندمدت این اقدامات ببرند، آنچنان که امیر آرزویش بود.
امیرکبیر بعد از بریدن رگ دستش در حمام فین کاشان به قتل رسید. پیکر بی جانش به کربلا برده شد و در جوار حرم امام حسین ع برای همیشه آرام گرفت.
چهره های نامدار دارالفنونتاسیس دارالفنون، یکی از اقدامات چشمگیر میرزاتقی خان امیرکبیر است که حاصل آن، برآمدن نامدارترین چهره های علمی، ادبی و هنری بوده است. سردر زیبای دارالفنون در خیابان ناصرخسرو اثر استاد لرزاده، معمار معروف ایرانی است. دارالفنون در آغاز از چنان منزلتی برخوردار بود که رضاقلی خان هدایت مولف مجمع الفصحاء و ریاض العارفین به ریاست آن برگزیده شد.
میرزا تقی خان امیرکبیر محل ساختمان دارالفنون را خود شخصا در مجاورت کاخ های سلطنتی و در مکانی که سربازان آموزش نظامی می دیدند با موافقت ناصرالدین شاه انتخاب کرد و به میرزا رضاخان مهندس تبریزی، یکی از ۵ محصل اعزامی به لندن در زمان عباس میرزا، دستور تهیه نقشه ساختمان را داد. دارالفنون ۱۳ روز پیش از قتل امیرکبیر و با حضور ناصرالدین شاه، میرزا آقاخان نوری صدراعظم جدید به طور رسمی گشایش یافت.
