تهران را می توان شهر باغ ها نامید؛ گر چه این شاخصه امروزه وجود ندارد اما در منابع متعدد آمده است که تهران روزگاری به این صفت شناخته می شد.
همشهری آنلاین- مهرشاد کاظمی: زکریا قزوینی در ۶ ۴ه. ق تهران را «روستایی بزرگ، سرسبز، پرباغ و میوه های پاکیزه» معرفی و پیترو دلاواله سیاح ایتالیایی تهران در زمان شاه عباس را چنین توصیف می کند: «تمام این شهر از باغ های بسیار بزرگی پوشیده شده». این سرسبزی با وجود قنات های متعدد در دشت تهران باعث شده بود که فتحعلی شاه تصمیم بگیرد در یکی از نقاط خوش آب و هوای تهران و بیرون از حصار تهماسبی باغ لاله زار را احداث کند؛ باغی که امروزه فقط نام آن باقی مانده است.
قصه های خواندنی تهران را اینجا دنبال کنید
بارون فیو دورکورف روسی که در ه. ش ۴م. به تهران آمده در بار باغ لاله زار می نویسد: «هنگامی که از حوم تهران سخن به میان می آید، نمی توان در باره باغ بسیار زیبایی که درست چسبیده به شهر است، سخنی نگفت. به این باغ لاله زار می گویند. در این باغ چیزی جز گل ر ز وجود ندارد، ولی در عوض هر نوع گل ر زی که بخواهید، به هر رنگ و به هر اندازه، در اینجا خواهید یافت. هنگامی که این «معشوقه های بلبلان» در اوج شکوفایی هستند، چشم و شامه انسان آرزوی چیز دیگری ندارد.»این باغ در زمان فتحعلی شاه برای استراحت مهمانان خارجی در نظر گرفته شده بود چنان که ژنرال گاردن فرانسوی مدتی در این باغ مهمان بود.
در دوره محمدشاه اتفاق خاصی برای باغ نمی افتد و زمانی که وی در شمیران فوت می کند مدتی در این باغ نگهداری می شود. در زمان ناصرالدین شاه برای مدتی کوتاه در بخشی از باغ لاله زار به دستور شاه باغ وحش احداث می شود و به این دلیل خیابان شرقی آن را خیابان باغ وحش سعدی امروزی می نامیدند. کمی پس از تخریب حصار تهماسبی در ۴۶ه. ش ۶ م. و گسترش شهر، شاه تصمیم به فروش باغ می گیرد و این اقدام باعث قطعه قطعه شدن آن می شود و با احداث عمارت ها، درختان بریده می شود و در بخش غربی این باغ خیابانی به همین نام لاله زار احداث می شود. دکتر تولوزان پزشک مخصوص ناصرالدین شاه با فروش آن مخالفت می کند و می گوید وجود این باغ برای لطافت هوای تهران لازم است، ولی کسی به این اعتراض توجه نمی کند. این مخالفت را می توان یکی از اولین اعتراض ها در تخریب باغ ها در تهران دانست.
ارنست اورسل، سیاح بلژیکی در ۶ ه. ش م. در مورد خیابان لاله زار می نویسد: «خیابان دولت و خیابان لاله زار نیز که هر دو خیابان های درازی است، به میدان توپخانه منتهی می شود. این خیابان ها خوب سنگ فرش شده و در طول جویباری که در دو طرف خیابان جاری است، درختان فراوانی کاشته بودند. در نزدیکی خیابان های مزبور، باغ های باصفای سلطنتی واقع شده که بر زیبایی منظره این قسمت بسی افزوده است.»
با احداث خیابان لاله زار مراکز تازه تاسیس به تقلید از غرب در این خیابان شکل می گیرد. در اواخر حکومت قاجاریه و اوایل دوره پهلوی اول این خیابان به مرکز اصلی خرید و فروش اجناس لوکس پایتخت تبدیل می شود، در عین حال محل آمدورفت هنرمندان و روشنفکران تهرانی بود. همچنین در این خیابان انواع برنامه های هنری همچون نقالی، شعبده بازی، کارناوال ها اجرا می شد و کمی بعدتر لاله زار محل تماشاخانه ها، سالن های تئاتر و سینما می شود، اما کم کم چراغ کارهای هنری در این خیابان کم نور شد و نور چراغ ها جایگزین آن شد و یاد باغ لاله زار در خاطره ها باقی ماند.
