آیت الله رشاد: ...
رییس شورای سیاستگذاری حوزه های علمیه تهران گفت: اگر علامه حسن زاده آملی را به مثابه حسن زاده شاعر در نظر بگیریم، دیوان ایشان می تواند متن درسی باشد.
به گزارش خبرگزاری مهر، آیت الله علی اکبر رشاد، رئیس شورای سیاستگذاری حوزه های علمیه تهران، در همایش ملی فلسفه معنویت با تاکید بر آرا علامه حسن زاده آملی که در پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در تهران برگزار شد، گفت: این همایش به نام مردی عظیم و کسی که جامع معقول و منقول و میراث دار علوم عریق و اصیل شیعی بود برپا می شود؛ مردی که زمانه او را نشناخت و شاید نسل های آینده عظمت او را بشناسند.
وی ادامه داد: او در هر قلمروی که مرتبط با دین و حکمت و معرفت بود، در جای خود سرآمد بود و کمتر افرادی را می توان سراغ داشت که واجد چنین ویژگی ها باشند و نمایان شوند. عظمت علامه حسن زاده آملی و جامعیت ایشان حقا مثال زدنی است و جز نوادر شیعه محسوب می شوند.
رشاد با بیان اینکه بنده کمابیش با آن بزرگوار انس داشتم و سال ها هر هفته از تهران به قم آمده و تا آخر شب در خدمتشان بودم، اظهار کرد: با اشعار ایشان انس ویژه دارم و مدتی بنا داشتم که دیوان فقهای ادیب را تصحیح و تنقیح کنم و ابتدا دیوان هادی سبزواری، امام خمینی ره و علامه حسن زاده آملی را کار کردیم. ایشان منظومه ای دارند که جزو بزرگ ترین منظومه ها و حدود ۱۴۰ صفحه و ۱۴۰۰ بیت و یک دوره عرفان است. عنوان آن را هم دفتر دل نام گذاشته اند که بنا شد آن را شرح کنم و جلساتی خدمت ایشان باشم و بودم.
رئیس شورای سیاستگذاری حوزه تهران اضافه کرد: ما از عنوان هایی که فرد برای کتاب و شعرش انتخاب می کند به دغدغه او پی می بریم؛ همین قاعده را اگر در مورد قرآن هم بررسی کنیم نام سور نشان می دهد قرآن به چه چیزی اهتمام داشته است و نشان می دهد در عین اینکه مفاهیم بلند و متعالی در قرآن مطرح است مسائل روزمره هم بیان شده است.
رشاد اظهار کرد: مطالب پرتکرار در آثار یک فرد هم دال بر بیان دغدغه است؛ علامه، کمتر شعر و قصیده ای دارند که خالی از شب و شیدایی و این نوع نگاه عاشقانه باشد. ایشان می فرمود من تا شب خوبی نداشته باشم روز خوبی هم نخواهم داشت و اشعار فراونی درباره شب هم در دیوانش وجود دارد. مثلا در غزل قم ایها المزمل چقدر بر بیداری و سحر و شب تأکید دارد.
رئیس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی تصریح کرد: یکی از مفاهیم پرتکرار در اشعار ایشان مضمون عشق و ماده و واژه عشق یعنی عاشق و معشوق و است؛ تقریبا یک سوم یا یک چهارم غزل هایش با این عنوان به کار رفته است. شهر عشق، درس عشق، صید عشق، شراب عشق، متاع عشق و و. یکی دیگر از واژه های پرتکرار هم دل است؛ اندکی از غزل ها و اشعار او است که کلمه دل و حالت و وصف آن نیامده باشد.
دیوانی که می تواند متن درسی باشد
وی تأکید کرد: اگر حسن زاده آملی را به مثابه حسن زاده شاعر در نظر بگیریم، دیوان ایشان می تواند متن درسی باشد؛ دفتر دل ایشان ۱۴۰۰ بیت است که از جهت کمی و کیفی بسیار بلندقامت است و جای تدریس و بحث و مطالعه دارد و چون لسان آن شعر است، نباید مورد بی مهری قرار بگیرد.
رشاد با بیان اینکه اگر بخواهیم از ایشان با یک تعبیری یاد کنیم، می توان به او به مثابه قلب شناس بزرگ یاد کنیم، تصریح کرد: قلب گرانیگاه معرفت است و قرآن هم بیش از ۵۰ حالت و وصف در مورد قرآن دارد. در تحقیقی که اخیرا در روایات انجام شد، هزار و ۷۲۸ عنوان فرعی در مورد قلب از بین بیش از ۵ هزار روایت شناسایی شد البته فقط واژه قلب و قلوب مورد تحقیق قرار گرفت نه فؤاد و واژگان مشابه همچنین ۶۰۷ وصف و حالت مثبت و منفی در مورد قلب بیان شده است که اوج آن قلب سلیم است. اوصاف مثبت هم بیش از اوصاف منفی است. در مجموع اگر بگوییم ایشان یک قلب شناس برجسته بود، درست گفته ایم.
شخصیتی مشهور ولی مستور
همچنین حجت الاسلام محمدجواد رودگر، عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی و دبیر علمی همایش در سخنانی با بیان اینکه حقیقتا علامه حسن زاده آملی گرچه معروف است ولی معروف مجهول است و گرچه مشهور است ولی مشهور مستور است، گفت: زوایای ناپیدای شخصیت این عالم ذوفنون همچنان برای حوزویان و دانشگاهیان شناخته نشده است و امیدواریم در طول زمان به قدر وسع وجودی خود ساحات شخصیتی این عالم ربانی را درک و دریافت کنیم.
وی افزود: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی همانند سال های گذشته به مناسبت روز جهانی فلسفه، امسال هم برای بزرگداشت علامه حسن زاده آملی و متناظر با یکی از موضوعات ناپیدا و مورد نیاز دوره و زمانه ما یعنی فلسفه معنویت اقدام به برپایی این همایش کرد.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی تصریح کرد: هدف همایش معرفی شخصیت علامه حسن زاده به عنوان الگوی معنویت صادق و صائب، تبیین فلسفه مضاف و معرفی آرا علامه در سایه معنویت متعالیه است؛ در این همایش توفیق یافتیم با برخی از استادان حوزوی و دانشگاهی که خودشان چند دهه از شاگردان علامه حسن زاده آملی بودند در ۱۴ جلسه با ۱۰ استاد مصاحبه و گفت وگو انجام شود. ۱۲ مقاله منتخب شدند که ۵ مقاله علمی پژوهشی بود و فصلنامه انوار معرفت مؤسسه امام خمینی ره این مقالات را مجددا مورد ارزیابی قرار دادند و منتشر خواهد شد و همین مقالات در غالب کرسی های علمی ترویجی هم برگزار شده است.
وی تاکید کرد: این گفت وگوها با کسانی چون دکتر اعوانی، حمید پارسانیا، سیدعلی حسینی آملی، علی زمانی قمشه ای، آیت الله کمیلی، مهدی احدی و انجام شده است و منشورات همایش بعدا در اختیار علاقه مندان قرار خواهد گرفت.
