بسیاری از بناها و عمارت های تاریخی پایتخت با ویژگی های منحصر به فرد، به نام زنانی ثبت شده اند که هر کدام به دلیلی جزو شاهیر و نامداران زمان خود محسوب می شده اند.
همشهری-نیلوفر ذوالفقاری: بسیاری از بناهای تاریخی که به دلایل مختلف به زنان منسوب شده، در حال حاضر به مقاصد گردشگری تبدیل شده اند. هر کدام از این خانه ها که از نظر ویژگی های معماری خاص هستند، شاهد روایت هایی از تاریخ زندگی زنان مشهور بوده اند.
نام مقصد: خانه انیس الدولهنشانی: خیابان ولیعصر، بالاتر از چهارراه مولوی، روبروی مهدیه تهران
نزدیک ترین ایستگاه مترو: رازی
نزدیک ترین ایستگاه اتوبوس: مهدیه تهران
پارکینگ: ندارد
معرفی: انیس الدوله بانفوذترین و محبوب ترین چهره دربار ناصرالدین شاه بود. خانه او را در فیلم ها و سریال های متعددی همچون سریال جریان دیده اید.
خانه زن بانفوذ دربار ناصری
مقام انیس الدوله بر سایر همسران شاه برتری داشت و می توان او را ملکه سلطنتی ایران دانست. خانه انیس الدوله ۲ طبقه است و ۷۲۱مترمربع مساحت دارد. این ساختمان دارای ۲ در ورودی از سمت خیابان است که یکی به ساختمان و دیگری به حیاط خانه راه دارد. حیاط این خانه یک حوض بزرگ دارد و تنه درختان کهن در وسط آن دیده می شود. تزییناتی با سرستون هایی به حالت و سبک یونانی و ستون های حجاری شده با پایه های گچ بری و نقاشی شده و نیز شومینه های قدیمی، از زیبایی های قابل توجه این خانه هستند. مالکان قاجاری، این بنا را در زمان پهلوی اول می فروشند و مدتی به عنوان مدرسه مورد استفاده قرار می گیرد که دکتر حسابی هم یکی از دانش آموختگان همین مدرسه بوده است. بعدها هم به لوکیشن سریال ها و فیلم ها تبدیل شد. بازدید از این خانه عمومی نیست و همراه با تورهای تهران گردی می توانید از آن دیدن کنید.
نام مقصد: خانه مهربان خانه زبیده خاتوننشانی: خیابان مصطفی خمینی، خیابان بحرالعلوم، خیابان جاویدی
نزدیک ترین ایستگاه مترو: پانزده خرداد
نزدیک ترین ایستگاه اتوبوس: عودلاجان
پارکینگ: ندارد
معرفی: در گوشه ای از محله زیبا و کهن عودلاجان در گذر میرزا محمود وزیر و روبه روی عمارت وثوق الدوله قوام الدوله قرار دارد.
خانه سوگلی ناصرالدین شاه
خانه مهربان، معروف به خانه سوگولی ناصرالدین شاه در نقشه های قدیمی بازمانده از گذشته به افراد مختلفی نسبت داده شده است. زبیده گروسی از میان دهقانان و روستاییان به دربار ناصرالدین شاه راه پیدا کرد. او کنیزی ساده بود که به تدریج پله های ترقی را طی کرد. شاه به واسطه دقتش، به او اعتماد ویژه ای داشت و صندوق خانه جواهرات خود را به او سپرده بود. به همین دلیل به زبیده خاتون که کم کم سوگلی ناصرالدین شاه شد، «امین اقدس» نیز می گفتند. بنای خانه مهربان یادگاری از معماری عصر پهلوی اول است. در گوشه و کنار این خانه تزییناتی مثل گچ بری ها، طاق نماهای هلالی، گره چینی آجری و چوبی وجود دارد که ارزش این بنا را دو چندان می کنند. خانه مهربان از بخش های دیگری همچون اتاق زمستانی، سرداب، کرسی خانه، ۲اتاق مهمان پذیر، بهارخواب و ایوان جنوبی تشکیل شده است.
نام مقصد: خانه مینایینشانی: خیابان ولیعصر عج ، بالاتر از میدان منیریه، کوچه کریمی طینت، خانه مینایی
نزدیک ترین ایستگاه مترو: میدان منیریه
نزدیک ترین ایستگاه اتوبوس: میدان منیریه
پارکینگ: ندارد
معرفی: بخشی از املاک منیرالسلطنه، همسر سوم ناصرالدین شاه و مادر کامران میرزا است.
موزه طولانی ترین خیابان خاورمیانه
منیرالسلطنه که محله منیریه نامش را از او گرفته است، دختر محمدتقی خان معمارباشی آذربایجانی بود که دارالفنون را ساخت. به دلیل رفت وآمد پدرش در دربار قاجار، ناصرالدین شاه منیرالسلطنه را به عنوان یکی از همسرانش انتخاب کرد. خانه این زن با عمارتی زیبا در ملکی به مساحت ۴۵۰مترمربع ساخته شده است. همه مشخصه ها و المان های معماری سنتی و ایرانی در این عمارت به کار رفته است: آب انبار، اتاق های تابستانه و زمستانه، حوض و ظریف کاری های چشم نواز. این عمارت در سال ۱۳۴۵توسط فرهاد مینایی خریداری شد و از آن زمان به این نام شناخته می شود. این بنای تاریخی به موزه تبدیل شده است، موزه ای برای خیابان ولیعصر ع ، طولانی ترین خیابان خاورمیانه. بنای این خانه در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است. بعد از تبدیل این خانه به موزه، علاوه بر خود خیابان ولیعصر عج ، میادین مهم در طول این خیابان و تاریخچه آنها به شیوه ای خلاقانه روایت می شود.
نشانی: خیابان ولیعصر عج ، نرسیده به مولوی، خیابان خادم آزاد
نزدیک ترین ایستگاه مترو: میدان رازی
نزدیک ترین ایستگاه اتوبوس: مولوی
پارکینگ: ندارد
معرفی: خانه پدری فروغ در محله امیریه، متروک و در آستانه تخریب بود که با اقدامی بموقع، نامش در فهرست آثار ملی ثبت شد و به این ترتیب از خطر تخریب نجات پیدا کرد.
پاتوق اهالی شعر
اسناد نشان می دهد زمانی این خانه متعلق به محمد فرخزاد، پدر فروغ بوده و او خانه را سال ها بعد به شخص دیگری فروخته است. حوض بزرگ وسط حیاط و پله هایی که از حیاط به داخل خانه می رسد، سنگفرش ها و کاشی های حیاط، اندرونی و آشپزخانه این خانه همگی از معماری اوایل قرن حاضر روایت می کند. با برنامه ریزی برای ایجاد خانه موزه فروغ فرخزاد، قرار است بنای خانه با همان اصالت و هویت به جامانده بدون تغییر، مرمت و حفظ شود. مرمت ملک براساس نقشه اولیه انجام می شود و پس از احیاء با کاربری موزه برای بازدید علاقه مندان و برگزاری نشست های ادبی بهره برداری خواهد شد. به این ترتیب خانه ای که روزگاری فروغ بر لب حوض آن زیر سایه درختان می نشست و خیال های شاعرانه می بافت، به پاتوقی برای اهالی شعر تبدیل می شود.
نام مقصد:خانه سلطان بیگمنشانی: میدان امام خمینی ره ، ابتدای خیابان امیرکبیر، خیابان ناظم الاطباء جنوبی، کوچه دشتی، کوچه کمالی
نزدیک ترین ایستگاه مترو: امام خمینی ره
نزدیک ترین ایستگاه اتوبوس: امام خمینی ره
پارکینگ: ندارد
معرفی: یکی از معروف ترین خانه های تاریخی تهران، خانه سلطان بیگم یا خانه شجاعی است که به عنوان خانه موزه بازار هم شناخته می شود.
تالار آیینه ۲۰۰ساله
خانه یا عمارت سلطان بیگم، حدود ۲۰۰سال قدمت دارد. سلطان بیگم شجاعی که یکی از نزدیکان ناصرالدین شاه قاجار بوده است، در سال ۱۳۱۲این عمارت را به یکی از فرزندان خود با نام تقی شجاعی واگذار می کند. طی بازسازی ها قسمت های اصلی بنا بدون تغییر باقی می مانند و با توجه به ویژگی های تاریخی، جزئیات متعلق به همان طرح اولیه ساخت بنا هستند. بادگیرها در اطراف تالار آینه ساخته شده اند. این بخش از عمارت سلطان بیگم مهم ترین جاذبه تاریخی است که دستخوش تغییر نشده و با همان طراحی اولیه پابرجا مانده است. تالار آینه، آینه کاری های زیبایی را در اشکال مختلف مقرنس و قطاربندی به همراه نقاشی های مختلف دارد. این تالار جلوه باشکوهی دارد و مانند آن را به ندرت در برخی از آثار تاریخی می بینیم.
نام مقصد: خانه فخرالدولهنشانی: دروازه شمیران، خیابان مشکی
نزدیک ترین ایستگاه مترو: دروازه شمیران
نزدیک ترین ایستگاه اتوبوس: خانه مداحان
پارکینگ: ندارد
معرفی: یکی از عمارت های تاریخی ثبت ملی شده، مربوط به دوره قاجار است که متعلق به فخرالدوله، همسر امین الدوله قاجاری است.
معماری متفاوت قاجاری
خانه فخرالدوله یک عمارت ۲طبقه است که توسط معمار معروفی به نام مارکوف ساخته شده است. مارکوف قبلا کوشک احمد شاهی، کوشک سردار اسعد و موزه آبگیر را ساخته بود. استفاده از آجرهای منقوش در ساخت بنا علاوه بر سادگی، زیبایی خاصی به بنا بخشیده است. سبک معماری این اثر نئوکلاسیک و بسیار متفاوت از سایر ساختمان های قاجاری است. این خانه برخلاف دیگر خانه های قجری، دارای ایوان با ستون های بلند نیست و تنها یک شیروانی کوچک به عنوان سقف دارد. درها و پنجره های چوبی آن بسیار ساده اند و خبری از ارسی های قجری نیست. این خانه که مدتی هم به عنوان مدرسه مورد استفاده بوده، پس از بازسازی از سوی شهرداری تهران به عنوان خانه مداحان مورد استفاده قرار گرفته است.
منبع: روزنامه همشهری