...
جدایی استان چهاردهم یعنی بحرین از ایران سند روشن اشتباهات مکرر و خیانت پهلوی ها به سرزمین مادری است. آبان سال ۱۳۳۶ بحرین که قرن ها تحت حاکمیت ایران بود به عنوان استان چهاردهم ایران معرفی شد، اما ۱۴سال بعد این استان به دستور محمدرضا پهلوی از کشورمان جدا شد و این اقدام در سکوت رسانه ها صورت گرفت. این اتفاق به دلیل تبعات سیاسی جدی در دوران ما، نیازمند بررسی و تعمق بیشتر و دقیق تر است. به همین مناسبت سراغ هوشنگ طالع، تاریخ نگار و نماینده دوره ۲۲ مجلس شورای ملی رفتیم؛ کسی که خود از چهره های برجسته مخالف دولت در مجلس، در مسئله جدایی بحرین بود که در نهایت در سال ۱۳۴۹ به استیضاح دولت هویدا که خود را مجری اوامر ملوکانه می دانست انجامید.
برای شناخت جریان های تجزیه ایران یک منبع جدید به نام «چکیده تاریخ تجزیه ایران» داریم که شما آن را نوشته و نشر سمرقند وارد بازار نشر کرده است. کمی درباره این کتاب ها توضیح دهید.
این کتاب ها هر یک عنوانی دارند و به تجزیه بخشی از ایران اختصاص یافته اند؛ «تاریخ تجزیه ایران دفتر یکم تلاش نافرجام برای تج زیه آذربایجان»، «تاریخ تجزیه ایران دفتر دوم تجزیه بحرین»، «تاریخ تجزیه ایران دفتر سوم تجزیه سرزمین های باختری»، «تاریخ تجزیه ایران دفتر چهارم تجزیه قفقاز»، «تاریخ تجزیه ایران دفتر پنجم تجزیه سرزمین های خاوری»، «تاریخ تجزیه ایران دفتر ششم تلاش در راه وحدت» اسامی کتاب ها به ترتیب هستند و آنچه به عنوان چکیده تاریخ تجزیه ایران مورد اشاره قرار گرفته درواقع چکیده این شش جلد است. در کتاب چکیده تاریخ تجزیه به روند هایی اشاره می کنیم که تجزیه های متعدد و کوچک شدن سرزمین ایران را به دنبال داشت.
اساسا زمزمه های جدایی بحرین از ایران از چه زمانی و چرا آغاز شد؟
زمینه های جدایی از حدود سال ۱۳۴۵ آغاز شد؛ با این توضیح که مسعودی، مدیر مسئول روزنامه اطلاعات، سفری به شیخ نشین های خلیج فارس می کند و در سلسله مقالاتی به این نتیجه می رسد که نفت بحرین تمام شده و بنابراین ارزشی ندارد اتفاقا شاه هم در شهریور ۱۳۴۵ به خبرنگار روزنامه گاردین لندن می گوید: «با توجه به اینکه نفت دارد به پایان می رسد و مروارید به پایان رسیده است، بحرین از نظر ما اهمیتی ندارد» شاه در سال ۱۳۴۷ به دهلی نو می رود و در آنجا در پاسخ به پرسش خبرنگاران درباره مسئله بحرین می گوید: «من می خواهم بگویم که اگر مردم بحرین مایل نباشند به کشور ما ملحق شوند، ما هرگز به زور متوسل نخواهیم شد.»
گویا آمریکایی هم نقشه ای برای داشتن پایگاه بزرگ دریایی در این منطقه داشتند؟
همین طور است؛ آمریکایی ها هم برای داشتن پایگاه بزرگ دریایی در خلیج فارس در پی تشویق شاه برای تجزیه بحرین بودند. از این رو، شاه در بهمن ۱۳۴۸ با اسدالله علم، وزیر دربار خود صحبت می کند و یک جا در این گفتگو ها شاه به علم می گوید: «.. به نظر تو در ادامه حل مسئله بحرین، آیا ما به مملکتمان خیانت می کنیم؟» راستی از این گفتگو ها حیران می مانیم بعد از این ها احزاب دولتی و روزنامه های دولتی این مباحث را ادامه می دهند. تا اینکه در روز نهم فروردین ۱۳۴۹ رئیس مجلس شورای ملی، نمایندگان را به یک جلسه فوق العاده دعوت می کند که من هم جزو نمایندگان مجلس و عضو گروه پارلمانی پان ایرانیست مجلس بودم و اردشیر زاهدی گزارش خود را درباره بحرین به مجلس ارائه می دهد.
عکس العمل نمایندگان مجلس ملی در برابر این تصمیم چه بود؟
ما در مجلس یک گروه پارلمانی پنج نفره تشکیل دادیم. در نهم فروردین ۱۳۴۹ گزارش دولت درباره جدایی بحرین در مجلس ارائه می شود که در آنجا حزب ایران نوین و حزب مردم با آن گزارش دولت در مجلس موافقت و گروه پارلمانی پان ایرانیست با این گزارش مخالفت می کنند و در همان روز متن استیضاح دولت را تقدیم رئیس مجلس کرده و در نهایت دولت را بابت اقدام به جدایی بحرین استیضاح می کنند. این نخستین بار بود که پس از ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ دولتی از سوی نمایندگان استیضاح می شد که در حقیقت استیضاح از شاه بود به دلیل اینکه نخست وزیر در این زمان یعنی امیرعباس هویدا می گفت که من مجری اوامر اعلیحضرت هستم در حقیقت رئیس دولت نبود بلکه کارگزار شاه بود محسن پزشک پور به نمایندگی از اعضای حزب سخنرانی کرد. مجلس در آن روز در نهم فروردین مثل یک مجلس عزاداری بود؛ در لژ بانوان همه گریه می کردند؛ از نمایندگان مجلس هم چند نفر گریه می کردند؛ یکی از آن ها آقای حسین رهنوردی قهرمان وزنه برداری کشور بود. برخی نماینده ها آدم های میهن پرستی بودند، اما سلطه رژیم خیلی سخت بود؛ اصلا به فکرشان نمی رسید که بتوانند علیه شاه رأی بدهند همین آقای هویدا بعدا اعتراض می کند که چرا پیشدستی ها را بر سر این نمایندگان نکوبیدید و چرا اجازه دادید که حرف بزنند و می گفت به من گزارش کرده اند که یک عده ای اشک تمساح می ریختند عضویت آقای رهنوردی در حزب ایران نوین را هم ۶ ماه معلق کردند؛ چنین جوی بود. شاه در مسئله جدایی بحرین تحت تأثیر انگلیسی ها بود. البته حزب ما هم برای این مخالفت هزینه های زیادی داد.
مردم و روزنامه ها چه بازخوردی داشتند؟
جدایی بحرین در بایکوت خبری بود و جامعه را نسبت به این مسئله ناآگاه نگه داشته بودند؛ موقعی آن جلسه نهم فروردین در مجلس برگزار شد که کشور، دبیرستان ها و دانشگاه ها در تعطیلات نوروزی بود؛ و حتی همان نشست مجلس هم همانطور که گفتم فوق العاده بود و مجلس تعطیل بود. دانشگاه هایی که می توانست کانون های مقاومت باشد تعطیل بود. موقعیت را طوری انتخاب کرده بودند که نتواند بازخورد داشته باشد. رضا قطبی هم که در آن زمان رئیس تلویزیون بود، تلاش می کرد که این سخنرانی های مجلس از تلویزیون پخش شود و حتی محرمانه هم به ما اطلاع داد که قرار است در اخبار ساعت ۹ پخش شود، ولی در آخرین لحظه از دربار دستور می دهند که پخش نکنند چون اگر پخش می شد می توانست خیزش عمومی را پدید بیاورد. مردم اصلا خبردار نبودند و ارتباطات امروزی وجود نداشت.
شاه در مسئله جدایی بحرین تحت تأثیر انگلیسی ها بود | شاه گفت مروارید و نفت بحرین تمام شده، پس نمی خواهیمش
منبع: همشهری آنلاین
