...
گاهی در طول روز با افکاری مواجه می شویم که ساعت ها ذهنمان را درگیر می کند و احساس کلافگی، ناراحتی و اضطراب را برایمان به دنبال می آورد. در این شرایط به فکر پیداکردن یک راه چاره برای کم کردن استرس مان هستیم و کار هایی انجام می دهیم که به مرور شروع یک ماجرای سخت برای خودمان و اطرافیان مان می شود به نام وسواس
در این مورد گفت و گویی با «زهره یوسفی» روانشناس و روان درمانگر داشته ایم که آن را می توانید بخوانید:
وسواس فکری همان وسواس عملی است؟
فکر های وسواسی همان افکاری هستند که در سر ما می گذرند و ممکن است برای ما مزاحم، تکراری و از همه مهم تر برای ما اضطراب آور باشد.
ریشه وسواس عملی هم اعمالی هستند که ریشه آن ها ذهنی است، بیشتر این کار ها اجبار گونه هستند و از فکر افراد سرچشمه می گیرد. افراد این کار ها را انجام می د هند تا اضطراب ناشی از افکار وسواسی در خودشان را کاهش دهند. این رفتار ها در کوتاه مدت شاید باعث آرامش فکری آن ها شوند، اما در بلند مدت باعث وسواس های شدید می شوند. از سری وسواس های عملی که می توان نام برد: آب و آب کشی، چک کردن وسیله هایی مثل شیر گاز و
بینش افراد وسواس با هم متفاوت است. بعضی از افراد وسواسی قبول دارند که دچار وسواس شده اند وکارشان اشتباه است، و نسبت به آن آگاه هستند، اما چاره ای برای خود پیدا نمی کنند.
در مقابل یک سری از افراد وسواسی هستند که فکر می کنند کاری که می کنند درست است و اگر چنین نباشد بقیه اشتباه می کنند. مثلا بر این باور هستند که اگر ظرفی را ده بار آبکشی نکنند تمیز نمی شود و انتظار دارند بقیه افراد هم چنین باشند.
مدل های رایج وسواس چیست؟
وسواس گونه های مختلفی دارد که چند مورد از رایج ترین آن ها را بررسی می کنیم:
۱-وسواس بیماری: بعضی ها دایم نگران هستند اگر دست به چیزی بزنند، یا در محیط درمانی مثل بیمارستان قرار بگیرند یا در کنار شخصی که حتی بیماری واگیر ندارد باشند مریض می شوند. مثلا احساس می کنند دست به دستگیره های فضا های عمومی مثل اتوبوس و مترو بزنند ممکن است بیماری های خطرناکی مثل ایدز بگیرند. یا اگر زخم کوچکی در دستشان باشد بعدا این زخم تبدیل به بیماری های سختی مثل سرطان در آن ها می شود.
۲-وسواس چک کردن: این افراد همیشه نگران هستند که یک کار مهمی را فراموش کرده باشند. مثلا در ذهن خود مدام چک می کنند که «نکند وقتی از در خانه بیرون آمدم در را قفل نکرده باشم؟ یا در و پنجره خانه باز مانده باشد؟ گاز را خاموش کردم یا نه»؟
۳-وسواس نظم و ترتیب: برای این افراد تمیز و کثیفی خیلی موضوعیت ندارد، ولی تمام وسیله ها باید در جایی که آن ها احساس می کنند درست است قرار بگیرد.
۴-وسواس تقارن: این افراد دوست دارند همه وسیله ها باهم متقارن باشند مثلا روی دیوار یک تابلو نباشد و باید در همان ردیف یک تابلو دقیقا مثل همان زده شده باشد.
۵-وسواس دینی-مذهبی: در این مدل آن ها همیشه نگران هستند اعمال دینی خود را درست انجام نداده اند. مثلا در ادای نمازشان دچار شک می شوند یا مثلا به سفر که می روند نماز را کامل می خوانند و فکر می کنند اگر کامل نخوانند نمازشان درست نیست.
۶-وسواس بدشکل انگاری بدن: در این حالت فرد نگرانی زیادی از بدن خود، خصوصا ظاهر خود دارد. این افراد بدون اینکه مشکل ظاهری خاصی داشته باشند همیشه فکر می کنند که زیبایی ندارند و از تصویر خود فراری هستند.
۷-وسواس ذخیره سازی: درچنین مواردی فرد وسواس، همیشه دچار شک و تردید هست که وسیله به درد نخور و دور ریختنی خود را کنار بگذارد یانه؟
۸-وسواس جنسی: چند مدل مختلف دارد، برای مثال شخص همیشه در رابطه خود با همسرش دچار احساس عذاب وجدان و گناه است.
۹-وسواس نجسی-پاکی: این افراد همیشه نگران هستند که طهارت کامل در بدن ولباس وخود نداشته باشند.
۱۰-وسواس رفتاری وتعامل با دیگران: بعضی ها همیشه نگران این هستند وقتی با دیگران تعامل دارند آن ها را ناراحت نکرده باشند؟ یا این حرفی که می زنند نکند باعث سو تفاهم شود؟
وسواسی ها درمان هم می شوند؟
در تمام درمان های وسواس هدف مواجهه با علت وسواس و پیشگیری از پاسخ همیشگی است. اما در موارد کمی خفیف تر ما به اعضای خانواده فرد وسواس توصیه می کنیم سعی نکنند با او مخالفت کنند و کار هایی که می گوید انجام ندهند، زیرا ممکن است در این صورت بیشتر باعث پرخاشگر شدن فرد و تشدید مشکلات روحی اش شوند. اما به مرور با جلسات مشاوره با خانواده فرد وسواس و آموزش به آن ها می گوییم که سعی کنند کم کم همراهی با فرد وسواس را کم کنند تا در نهایت این همراهی حذف شود.
اما توصیه ای که به خود فرد داریم این است که اگر وسواس تمیزی دارد سعی کنند در ابتدا بی توجهی کنند و با موردی که احساس می کنند پاک نیست روبرو شوند. یا اگر فردی مورد تاییدشان هست از او بخواهند نگاه کند ببیند تمیز است یا نه؟ اگر فرد به او اطمینان داد که تمیز شده قبول کنند. همین طور سعی کنند با انجام یک کار های دیگر حواس خود را پرت کنند. ودر آخرتوصیه ای که داریم این است که حتما با روان شناس یا در موارد شدیدتر یا روان پزشک مشاوره صورت بگیرد. چون وسواس جز اختلال های سخت درمان هست و در مواردی حتما باید فرد وسواس با دارو درمان شود.
منبع: فارس
