رئیس پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی با بیان اینکه انقلاب اسلامی قدرتِ نرم غرب را به چالش کشیده، گفت: بعضی فکر می‌کنند اگر دولتی بیاید که به غرب لبخند بزند، تغییری در وضعیت پیدا می‌شود. ...
گروه سیاسی خبرگزاری فارس، همزمان با چهل وچهارمین سالگرد انقلاب اسلامی و چهارمین سالگرد صدور بیانیه گام موسی نجفی، استاد و رئیس پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی در گفت وگویی با پایگاه اطلاع رسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت الله خامنه ای به بررسی محورهای بیانیه گام دوم انقلاب و درگیری و منازعه فرهنگی و تمدنی غرب و انقلاب اسلامی پرداخته که در ادامه آمده است:
در سال های ابتدایی گام دوم انقلاب اسلامی هستیم. تبیین و برداشت کلی شما از صدور این بیانیه رهبر انقلاب هم از جهت موقعیت زمانی و هم از جهت محتوا و جهت گیری های اصلی چیست؟
نجفی: در مقدمه صحبت اگر بخواهم راجع به بیانیه صحبت کنم، سه نکته به نظرم می رسد.
۱- اول اینکه انسان اگر بخواهد در یک مسیر هدفمندی حرکت کند نیاز به نقشه ی راه دارد. مثل کوهنوردی که می خواهد به قله برود؛ ولی باید بداند که چقدر راه طی کرده و چقدر راه باید برود و این مقدار راهی که طی کرده چه مشکلاتی داشته و این مقداری که باید برود چگونه خواهد بود. اگر کوهنورد نداند که چقدر راه مانده تا به قله برسد و چقدر امکانات و تجهیزات دارد، خب نمی رسد و این نقشه ی راه، نه فقط برای یک انقلاب بلکه برای هر کاری لازم است.
به نظر من تبیین این موضوع مهم است و شاید بهترین وقتی هم که می شد این موضوع را تبیین کرد در چهلمین سالگرد انقلاب بود، که رهبر انقلاب هم این را تبیین کردند که این چهل سالی که گذشته، انقلاب چه مراحلی را پشت سر گذاشته و چه مقدار راه باقی مانده است. خب این خیلی مهم است. خود ایشان هم قبلا یک تقسیم بندی پنج گانه ای از مراحل تمدن سازی اسلامی داشتند. خب این مهم است که این مراحل را ایشان تبیین کردند و بحث شده است. پس نقشه ی راه مهم است.
غیر از این هم شما ببینید؛ مثلا وقتی یک ساختمانی دارد ساخته می شود، حتما یک نقشه ای هست که معمار یا مهندس نقشه را طرح کرده و بقیه بر اساس آن عمل می کنند. پس در اتاق فرمان باید یک کسی باشد که نقشه ی اینها را بکشد. همین طور فقط کارکردن که نیست. پس نقشه ی مهندسی برای یک انقلاب لازم است.
به نظر من این گام دوم شاید مثل مرحله ی دوم وصیت نامه ی امام است. یعنی آن چیزی که امام در وصیت نامه ی الهی سیاسی خودشان تبیین کردند که یک مرحله ای از انقلاب تمام شده و حالا یک مرحله ی جدیدی می خواهد شروع بشود. تقریبا آن هم همین طور بود. حاصل نهضتشان را از زمان رژیم قبلی و وضعیت کشور تبیین کردند تا ده سال انقلاب که ایشان حضور داشتند و یک افق اجمالی از آینده دادند. به نظر می آید تفاوت بیانیه ی گام دوم در این باشد که یک مرحله بعد از وصیت نامه ی امام در آن دیده می شود و این تبیین لازم دارد.
چه کسی می گوید انقلاب ها منافعشان با ملت هایشان دوتاست. اتفاقا انقلاب های بزرگ فرصتی در اختیار کشورهایشان قرار می دهند که آن کشورها جهانی بشوند و این کاملا درست است.
۲- نکته ی دوم اینکه اگر بخواهیم از منظر تاریخی به بیانیه ی گام دوم نگاه کنیم، این بیانیه یک جای امیدواری و یک جای درس و عبرت نسبت به تاریخ اسلام دارد. گام دوم در صدر اسلام از نظر نظری غدیر بود؛ ولی در عمل سقیفه شد. اما این گام دومی که رهبر انقلاب تبیین کردند نسبت به گام اول انحرافی نیست. یعنی از نظر تاریخ اسلام این یک درس بزرگ و یک امیدواری است که ما شیعیان باید در این مسئله خیلی خوشحال باشیم که گام دوم ما نسبت به صدر اسلام گام درستی است و دنباله ی گام اول است و از این جنبه از نظر تاریخی یک ارزش بزرگ است.
شاید کمتر کسی به این نکته دقت کند. حتی نسبت به نهضت های گذشته هم می توانیم بگوییم موفق تر است، به خاطر اینکه مثلا در نهضت مشروطه گام دوم آن رضاخان میرپنج و رژیم پهلوی شد. آن هم به نام مشروطه آمد؛ اما تنها چیزی که قبول نداشت مشروطه و پارلمان و رأی مردم بود. خب از این جنبه در نهضت های صدساله هم این نهضت گام دومش دنباله ی واقعی گام اول است.
۳- نکته ی سوم هم این است که من نمی پسندم برخی لفظ مانیفست را برای بیانیه ی رهبر انقلاب به کار می برند. مانیفست مربوط به احزاب کمونیستی است و این چیزهایی است که رهبران کمونیستی معمولا از خودشان می گویند و هم حزبی هایشان و مردم هم مجبورند که قبول کنند. این ظلم بزرگی به بیانیه ی گام دوم رهبری است که با لفظ مانیفست از آن یاد بشود؛ این نه در شأن بیانیه و نه در شأن آقا هست و نه ارتباطی که ایشان با متفکرین و مردم دارند نسبت به بیانیه می طلبد که اصلا از این لفظ استفاده بشود. بلکه این یک فضایی است که نخبگان باید روی آن فکر کنند، و تبیینی است از رهبری که خودش متفکر است و اجازه ی بحث آزاد به این حرف ها می دهد و می خواهد گفته بشود و می خواهد آن اتفاقی که افتاده را از دیدگاه خودش به جامعه بگویند. این هم نیست که بگوید این است و جز این نیست. بلکه می گوید روی آن هم بحث کنید و این اصلا با آن فضاهای رسمی همخوانی ندارد و آقا باب بحث کردن را باز کردند.
با توجه به اینکه بیانیه در مورد خود انقلاب اسلامی است، متن بیانیه یک تفسیر و تقریری از انقلاب دارد و یک ویژگی هایی را برای آن برمی شمارد، و یک نگاه تاریخی - تمدنی هم دارد. به نظر شما رهبر انقلاب چگونه این انقلاب را تبیین کردند و در نگاه به پدیده ی انقلاب اسلامی آن نقاط شاخصی که روی آن دست گذاشتند چه مواردی بوده است؟
نجفی: ببینید اولین نکته ای که ایشان راجع به انقلاب می گویند، آن دوره ی دوقطبی است که در دنیا حاکم بود؛ یعنی لیبرالیسم و کمونیسم و جنگ سرد؛ انقلاب اسلامی در همان دوره پیدا شد. نه کمونیست ها از این انقلاب دل خوشی داشتند و نه لیبرال ها بعدا خوششان آمد. هیچ کدام آنها نپسندیدند. دنیای دوقطبی که آنها داشتند همه چیز یا باید با مارکسیسم سنجیده می شد یا با لیبرالیسم و غیر از این اصلا کسی جرئت نمی کرد. یک نهضت های ملی گرایانه ای هم بود؛ ولی آن جنبه ی ملی آنها یا با کمونیست مخلوط می شد یا با لیبرالیسم. یعنی ملی گراها هم دوشاخه بودند. یک شاخه ملی گراهای سوسیالیستی مثل عبدالناصر و صدام و بعث سوریه و... بودند و شاخه دیگر ملی گراهای لیبرالی مثل دکتر مصدق. اصلا چیزی غیر از این دو حزب دیده نمی شود و مجبور بودند یکی از دو راه را انتخاب کنند؛ یعنی یک ظرفی فراهم می کردند که مظروفش در جنگ سرد تعریف می شد. این دوقطبی یک دفعه به سه قطبی تبدیل شد.
دلیلش هم این بود که اولا در فلسفه سیاسی لیبرالیسم ما اصلا بحث انقلاب نداریم. یعنی اینها هیچ وقت نمی توانند مردم را به خیابان ها بکشند و نهایت بحثشان در پارلمان اصلاحات است. لیبرال ها برای این قسمت تئوریسین ندارند و این انقلاب رنگی که در ایران و قبل تر در اوکراین و در گرجستان شکل دادند، یک فضای احساسی خاصی است که اصلا در فلسفه ی لیبرالی نیست و این به وسیله ی سازمان های جاسوسی و حکومتی و رسانه ای طراحی می شود. این در فلسفه ی سیاسی لیبرال ابدا وجود ندارد؛ ولی در مارکسیسم هست.
دلیل دوم هم اینکه انقلاب اسلامی همان اول کار دو ضربه به مارکسیسم زد. اولین ضربه مفهوم خود انقلاب را از انحصار مارکسیست ها درآورد، یعنی انقلاب گفت ما می خواهیم انقلاب کنیم؛ ولی مارکسیست هم نمی خواهیم باشیم. آن زمان این خیلی عجیب بود. دومین ضربه این بود که خب مارکسیست ها ملحد و بی دین بودند. آنها می گفتند دین افیون ملت هاست و دین برای دستگاه های حاکم است تا مردم را از بین ببرند.
یعنی عناصر انقلابی بودن و دینی بودن به تنهایی برای برانگیختن دشمنی دوقطب آن روز دنیا کافی بود؟
نجفی: بله، ببینید در چنین شرایطی یک دفعه یک امامی پیدا شد که با دین آمد و با تفکر توحیدی با آمریکا و رژیم استبدادی مبارزه کرد. خب این اصلا با ذات فرهنگ مارکسیستی همخوانی نداشت و از نظر ایدئولوژیک برای اینها کاملا غافلگیرکننده بود. به همین خاطر احزاب مارکسیست تا مدت ها هم نمی توانستند انقلاب را تأیید کنند و فقط یک شعارهایی می دادند. چون انقلاب اسلامی ضد پایگاه های آمریکا در ایران بود و در آن روابط قدرت اینها هم بدشان نمی آمد که پایگاه های آمریکایی در ایران جمع بشود و مثلا می گفتند این یک حرکت ضد امپریالیستی است. با این چیزها خودشان را توجیه می کردند؛ ولی با تفسیرهای خودشان. یعنی اینها اصلا حاضر نبودند این را بپذیرند؛ چون ضربه ی سختی خوردند و بعد این با افغانستان تکمیل شد. یعنی افغانستانی ها از ایران یاد گرفتند و ارتش سرخ را در افغانستان زمین گیر کردند که با زمین گیر شدن ارتش سرخ در افغانستان زمینه ی سقوط خود کمونیسم و انحلال پیمان ورشو فراهم شد. یعنی کمونیسم از دو جا ضربه خورد هم از درون خودش ضربه خورد که پوشالی و باطل بود و یک ضربه هم از بیرون خورد که پوشالی بودنش را معلوم کرد.
لیبرال ها مدعی انقلاب نبودند که بخواهند از این قسمت ضربه بخورند، ولی شعارهای ضدآمریکایی انقلاب آنها را اذیت می کرد. آنها مهره ای به نام شاه داشتند که جزیره ی ثبات برایشان بود که این هم برایشان از بین رفت. به نظر من اینها می خواستند با همان لیبرال های داخلی و دولت موقت این وضعیت را جبران کنند. یعنی خودشان هم پذیرفته بودند که دولت و رژیم پهلوی، فاسد شده و دیگر دوام نمی آورد. اینها می خواستند با همان ملی گراهای داخل خودشان را ترمیم کنند و تا این مقدار هم راضی بودند، ولی انقلاب هر چه جلوتر رفت، ذات خودش را نشان داد که یک انقلاب عمیقا ضد غربی است. یعنی فقط آن جنبه ی ضد مارکسیستی اش نیست و این جنبه، رقابت سنگین تری با غرب دارد.
رهبر انقلاب در دنباله ی این بحثشان در بیانیه ی گام دوم یک جمله ای راجع به بحث دوگانگی دارند که می فرمایند ابتدا دنیای دوقطبی، سه قطبی شد و سپس دنیا به تقابل دوگانه ی اسلام و استکبار تقسیم گردید. این را چگونه تحلیل می کنید؟
نجفی: وقتی اتحاد جماهیر شوروی کم کم به فروپاشی رسید و دیگر چیزی از آن نماند، اینها یک نظم نوین یا یک هژمونی نوینی از آمریکا ترسیم کردند. چون کمونیستم هم دیگر نبود. اینجا دیگر بحث دوقطبی و سه قطبی نیست؛ بلکه در اینجا بحث جبهه ی مقاومت یا اسلام و استکبار شد. اصلا این فضا یک دفعه عوض شد. افرادی مثل نیکسون یا کسینجر پیش بینی می کردند که بعد از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی تنها چیزی که می تواند جلوی غرب بایستد، اسلام است. اینها خودشان می گفتند اسلام چند خصوصیت دارد. مثلا نیکسون می گوید مسلمانان نفت و جمعیت داشتند، اما هویت نداشتند و این هویت را هم این انقلاب به اینها می دهد. مسلمانان خیلی ظرفیت ها دارند؛ اما هویت ندارند و نظام های سیاسی شان هم که وابسته است. این انقلاب آرام آرام پشت اینها می آید و به اینها هویت و شخصیت می دهد؛ بنابراین انقلاب اسلامی اصلا کاری به دولت ها ندارد. بعضی فکر می کنند اگر دولتی بیاید که یک ذره لحنش را ملایم کند و به غرب لبخند بزند، تغییری در وضعیت پیدا می شود اما این انقلاب ذاتا فلسفه ی وجودی اش یک انقلابی است که در مقابل غرب مدعی است.
منظورتان از مدعی بودن ذات انقلاب در مقابل غرب چیست؟
نجفی: این مسئله ی مهمی است. ببینید یک قسمت آن تضاد منافع است. مثلا بگوییم غرب منافعی دارد، مثل نفت یا سلطه پذیری می خواهد و ما به آن نمی دهیم و نمی گذاریم که این را بگیرند. البته این بخشی از قضیه هست. وقتی ما بحث تمدن را مطرح می کنیم و می خواهیم به سمت تمدن برویم؛ یعنی ما اصلا نمی خواهیم مثل آنها زندگی کنیم و سبک زندگی خودمان را که برگرفته از تاریخ و فرهنگمان است داریم که اتفاقا آقا در بند آخر بیانیه دقیقا به همین نکته ایشان اشاره می کنند که تلاش غرب تحمیل و ترویج سبک زندگی غربی است که این دیگر جنگی است که در ابعاد مختلف دیده می شود.
با این تقریر شما اگر غرب در ما نفوذ استعماری نداشته باشد باز هم انقلاب مشکلش با غرب حل نمی شود؟
نجفی: نه نمی شود. برای اینکه با یکدیگر رقیب تمدنی اند و اتفاقا این موضوع را هم سیاستمداران باتدبیر غربی خوب فهمیده اند. بزرگترین ابزار قدرت غربی ها نه در ماهواره، و نه در رسانه، و نه در سلاح اتمی است بلکه در این است که بگویند ما از همه پیشرفته تر و جلوتریم و اگر مثل ما بشوید خوشبخت هستید. این مهم است. حالا برای این موضوع یک مجموعه ابزار دارند. یک جاهایی قلدرند. یک جاهایی هم اصلا نیاز به قلدری ندارند. با یک فیلم و انیمیشن هالیوودی شان و با جنگ ستارگانشان این کار را می کنند. همین که بچه ها دوست دارند که مثل مرد عنکبوتی یا لوک خوش شانس بشوند، برایشان کافی است. این ابزار کارایی اش از بمب اتم خیلی بیشتر است. خب اینها یعنی چه؟ یعنی اگر می خواهید خوشبخت بشوید مثل ما بشوید. این مهم ترین ابزار اینهاست. یعنی یک مسلمان وقتی به یک زن مسلمان بگوید تو وقتی حجاب داری در اسارتی، ما تو را از این حجاب آزادت می کنیم، اگر این را بپذیرد، این یک جنگ است دیگر، جنگ مگر چیست؟ پس بحث سر این است که چطور زندگی کنیم و چطور سعادت را تعریف کنیم. این جنگ بزرگی است و جنگ امروزوفردا هم نیست.
اگر بخواهیم از منظر تاریخی به بیانیه ی گام دوم نگاه کنیم، این بیانیه یک جای امیدواری و یک جای درس عبرت نسبت به تاریخ اسلام دارد. گام دوم در صدر اسلام از نظر نظری غدیر بود؛ ولی در عمل سقیفه شد. اما این گام دومی که رهبر انقلاب تبیین کردند نسبت به گام اول انحرافی نیست.
این انقلاب خیلی مسائلش فرق می کند. اصلا یک چهره ی جدیدی به زن می دهد. در جمهوری اسلامی برخلاف برخی کشورهای منطقه، زن می تواند رانندگی کند، شغل داشته باشد، دانشمند هم باشد و دینش را هم حفظ کند و به آن عمل کند. خب این دیگر یک الگوی رقیب است. اینها از این رقابت می ترسند. رهبر انقلاب در بیانیه غیر از مسئله ی پیشرفت می گویند ما هم باید مثل همه ی کشورها رفاه و پیشرفت و... داشته باشیم؛ ولی یک چیزهایی هم اضافه ما داریم. یعنی بحث های اخلاقی مثل اعتکاف و راهپیمایی اربعین و مفاهیم ایثار و شهادت و جهاد و... که اصلا اینها با این مفاهیم بیگانه اند. یعنی اینها را هم ما در کنار آنها داریم.
یعنی در انقلاب اسلامی هم رفاه و پیشرفت و هم معنویت موضوعیت دارد.
نجفی: هر دوی آنها با هم هستند. اینهاست که انقلاب ما را ممتاز می کند. ما یک انقلاب چندوجهی داریم که خود همین چندوجهی بودن انقلاب یک اعلام جنگ به دنیای تمدن غربی است. چندوجهی بودن انقلاب به غرب می گوید تو یک بعدی هستی و ما یک تمدن چندوجهی می خواهیم ایجاد کنیم. خود این یک اعلام جنگ است. بعضی فکر می کنند با چند تا لبخند و بیانیه و مثلا چند تا حرف، غربی ها دست از سر ما برمی دارند. ابدا آنها تا این فکر در ما هست، و مدام اینها را به چالش می کشیم، نمی توانند کنار بیایند، چون ما ابزار قدرت اینها را هدف گرفتیم. ابزار قدرت اینها فقط قدرت سخت نیست، بلکه قدرت نرمشان است. قدرت نرم برای اینها به مراتب مهم تر است. چون جنگ نرم اثرش مسلما از جنگ سخت هم عمیق تر و هم کم هزینه تر و هم مفیدتر است.
گفتید که مارکسیست ها انقلاب را در فلسفه ی سیاسی خودشان داشتند؛ اما لیبرال ها اساسا مفهوم انقلاب ندارند. الان بعضا در بحث های نظری جریان روشنفکری این موضوع مطرح می شود که دین هم در فلسفه ی خودش انقلاب ندارد و مدعی اند آن چیزی که اتفاق افتاده یک پدیده ی مدرن است. نظر شما چیست؟
نجفی: وقتی اینها می گویند انقلاب ها مدرن است، این هم درست هست و هم درست نیست. انقلاب با تعریف ذهنی آن ها یک پدیده ی مدرن است. اما از طرفی اینکه مردمی آگاه بشوند و بر ضد یک چیزی قیام کنند، این در تاریخ گذشته هم بوده است. مثل قزلباش ها که مربوط به دنیای مدرن که نیستند؛ بلکه مربوط به قبل از شروع صفویه اند، اینها شیعه بودند و قیام کردند و توانستند کشور ایران را دوباره بازسازی کنند و یک نظام شیعی حالا نه مثل ما ولی مثل خودشان درست کنند. اسم آن را هم انقلاب قزلباش، و یا قیام قزلباش می گذارید. یک قیامی هست که یک وضعی را به هم زدند و یک وضع جدیدی ایجاد کردند؛ بنابراین این کل م ح ق ی ر اد ب ه ا ب اط ل است. انقلاب ها به سبکی که الان در دنیای مدرن هست، جدید و مدرن اند. اما این دلیل نمی شود که هر حرکتی که بخواهد ضد یک نظام یا ضد یک تفکری بشود چون بگوییم مدرن است ما از آن استفاده نکنیم. تازه مدرن هم باشد ما در مدرن می توانیم تصرف کنیم و آن را به صورت یک ابزار در بیاوریم. مثل همان قیام قزلباش ها یا قیام سربداران. تاریخ شیعه پر از قیام و نهضت است.
انقلاب هر چه جلوتر رفت، ذات خودش را نشان داد که یک انقلاب عمیقا ضد غربی است. یعنی فقط آن جنبه ضد مارکسیستی اش نیست و این جنبه، رقابت سنگین تری با غرب دارد.
حتی ولایت فقیه یک اندیشه ی سنتی و دینی است؛ اما اگر بخواهد به یک نظام سیاسی تبدیل بشود، جمهوری اسلامی می شود. ولایت فقیه از داخل کتاب های فقهی در می آید و در رأس یک حکومت جمهوری قرار می گیرد. خب جمهوری در دوره ی افلاطون هم بوده اما یک مفهوم مدرن است و به هرحال با این سبک و سیاقش مربوط به اصحاب قرارداد اجتماعی و بعد از انقلاب فرانسه است.
پس صرف مفهوم مدرن، دلیل بر استفاده نکردن ما نیست کمااینکه ما در خود نظام و مفهوم آن، و در خود انقلاب یک همچنین تصرفی کردیم، یعنی فرق ما با طالبان و بنیادگراهای قشری داعشی در این است که در ایجاد یک نظام سیاسی امروزی عاجزند. تفکرات اینها قدرت تصرف در اندیشه های مدرن را ندارد، ولی ما داریم. اتفاقا خود این یک ح سن است و اسم آن اصلا غرب زدگی نیست. در تمدن غرب هم همین طور است. اتفاقا ما خیلی از دستاوردهای تمدن غرب را می پذیریم منتها با تصرفات خودمان؛ مثلا بانکداری ما یا سینما، رسانه، هنر و خیلی از مواردی که از دنیای جدید است.
نسبت انقلاب اسلامی با مدرنیته چیست؟ آیا انقلاب به دنبال مدرن کردن امور بود؟
نجفی: انقلاب ما نسبت به دستاوردهای جدید، می تواند در آن تصرف کند و به خدمت خودش دربیاورد. این عقلانیت و این قدرت را همه ی اندیشه هایی که مدعی نهضت اسلامی هستند، ندارند. کمااینکه گروه طالبان، القاعده، داعش و بنیادگراها قدرت این کار را ندارند و عملا به خشونت کشیده می شوند. یعنی اینها همین جور که می روند نیستی و نابودی می آورند. از اداره ی شهرها و مردم عاجزند. فقط به چیزهایی که خودشان فکر می کنند می اندیشند و این موجب آزار بسیاری از مردم می شود و غربی ها هم خوششان می آید که اسلام را این طور معرفی کنند. در تفکرات ما اصلا این طور نیست.
وقتی امام آمدند نه سینما را بستند نه صداوسیما را تعطیل کردند، و نه زن ها از ادارات اخراج شدند، فقط قرار شد که محجبه بشوند همین. یعنی خیلی از موارد دنیای مدرن را پذیرفته، اما اسم آن هم غرب زدگی نیست. اینجا دعوا سر اینکه ما ابزراهای مدرن را استفاده کنیم یا نکنیم نیست، بلکه دعوا سر این است که دست برتر با چه کسی باشد. یعنی ما یک گام باز جلوتریم، و این در بیانیه هم هست.
در بیانیه نشان می دهد که ما خودمان قدرت تشخیص، قدرت انتخاب، قدرت اجتهاد و قدرت گزینش داریم. این طور نیست که هر چه از غرب به ما برسد تقلید کنی. نه هر چیزی را رد می کنیم و نه هر چیزی را می پذیریم. خودمان قدرت گزینش و تفکر داریم و اصلا اعتدال همین است. نه آن تفکر بنیادگرایی که همه چیز را نفی می کند و نه این تفکری که همه چیز را می پذیرد، بلکه خودش انتخاب می کند.
بحث بعدی در مورد نظریه ی «نظام انقلابی» است. با توجه به بحث پنج حلقه ی تمدن سازی در نظام فکری رهبر انقلاب، به نظر شما نظام انقلابی در کدام حلقه قرار می گیرد؟ تفسیر شما از نظام انقلابی مدنظر رهبر انقلاب چیست؟
نجفی: ببینید اگر بخواهیم زمینه های این بحث ها را بگوییم، مثلا در کتاب نظم جهانی کسینجر هست که می گوید ایرانی ها باید انتخاب کنند که می خواهند یک کشور باشند یا یک انقلاب. وقتی که می خواهند یک انقلاب باشند یعنی می خواهند بگویند من نسبت به فلسطین و هرجای دنیا که ظلمی هست یک موضع و حرکتی خواهم داشت. اگر می خواهند فقط یک کشور باشند؛ یعنی نباید کاری به این کارها داشته باشند و حرفی هم نزنند. خودشان دوقطبی ایجاد کردند که یا این می شود یا آن. اصل این شبهه یک نوع سفسطه است.
شما ببینید کشور فرانسه قبل از انقلاب فرانسه یک کشور درجه اول اروپایی نبود. با انقلاب، فرانسه یک دفعه یک کشور انقلابی بزرگ شد و با ناپلئون کل اروپا را به چالش کشید. خب این خیلی برای اروپایی ها سخت بود که یک دفعه یک قدرتی ظهور کرد. فرانسوی ها توانستند به یک نقطه ای برسند که هم انقلابشان را حفظ کردند و هم کشورشان را با انقلاب فرانسه جهانی کردند. حتی اروپا را هم جهانی کردند و منافع کشورشان را با انقلاب فرانسه تأمین کردند. بعدا فرانسه آرام آرام یک کشور درجه اول اروپایی شد.
ما در دو قرن اخیر می بینیم که قبل از آمریکا، یک دوره ای انگلیس و فرانسه قدرت اول اروپا و استعمارگر اصلی شدند. خب یکی از آنها در اثر همین انقلاب فرانسه بود. یعنی فرانسه را به یک کشور درجه اول از لحاظ قدرت تبدیل کرد. آنها درحالی که انقلابشان را داشتند، کشورشان را هم ساختند. من نمی خواهم مدل کمونیستی روسیه را هم بگویم، چون که الحاد هم هست؛ ولی خود همین روسیه یک کشور درجه چندم بود؛ ولی بعد یک ابرقدرت شد. در جنگ سرد یک ابرقدرت بود. مدل روسیه را مدل ایده آلی نمی دانم؛ چون آن هم خیلی کشتارهای زیادی مثل فرانسه داشت. اتفاقا روسیه هم انقلابش را و هم اندیشه های سوسیالیستی اش را صادر کرد. خود اتحاد جماهیر شوروی و خود روسیه کانون این حرکت بود و جهانی شد. چه کسی می گوید انقلاب ها منافعشان با ملت هایشان دوتاست. اتفاقا انقلاب های بزرگ فرصتی در اختیار کشورهایشان قرار می دهند که آن کشورها جهانی بشوند و این کاملا درست است.
برای این که یک کشور متأثر از انقلابش یک جهشی کند و در مقیاس جهانی قدرت بگیرد چه مواردی را باید رعایت کند؟
نجفی: جهانی شدن یک انقلاب البته به شرطی است که رهبران عاقلی داشته باشند که درگیر این دوگانگی انقلاب-کشور نشوند. یعنی در حقیقت وقتی سران انقلابی شوروی یا فرانسه آرمان های انقلابشان را به ثمن بخس می فروشند، نه دیگر انقلابی هستند و نه یک کشور قدرتمند و هیچ چیزی نیستند. در صورتی که انقلاب های اینها اولا جهانی می شوند، چون مرکز آن انقلاب، آن کشور است.
بعضی فکر می کنند اگر دولتی بیاید که یک ذره لحنش را ملایم کند و به غرب لبخند بزند، تغییری در وضعیت پیدا می شود اما این انقلاب ذاتا فلسفه وجودی اش یک انقلابی است که در مقابل غرب مدعی است.
الان هم همین طور است. ما ایرانی ها در انقلاب اسلامی یک فرصتی داریم که یک اندیشه ای فراتر از ملیت خودمان را ببینیم و این فراتر بودن باعث شده است که هم انقلاب به دنیا صادر بشود و هم نام ایران سر زبان ها بیفتد و قدرت بگیرد. این را از کجا می توانیم بفهمیم از حملاتی که به ایران می شود. خیلی از این حملات اصلا ربطی به ایران ندارد؛ بلکه به اسلام و به قدرت این انقلاب است. درحالی که ما مزایای این انقلاب را داریم و نمی توانیم بگوییم که آسیب ها و فشارهایش را نباید داشته باشیم.
این فرصت ها و تهدیدها با همدیگر است. قبلا چه کسی ایران را در دنیا می شناخت؟ ایران را با عرب ها اشتباه می گرفتند. الان ایران در دنیا یک کشور قدرتمند و شناخته شده ای است. حالا برای این نظام انقلابی اینجا معنی می دهد. یعنی ایران می تواند هم یک کشور و هم یک انقلاب باشد و این دو تا با همدیگر در تعارض نیستند.
پایان پیام/
