آنهایی که با رسانه‌های جهانی تا دیروز عَلَمِ علم و آزادی بر سر دست داشتند امروز آشکارا از تجزیه ایران هزاران ساله سخن می‌گویند. آغوش ملت همیشه به روی فرزندان خود باز است و با کریمان کارها آسان است. ...
گروه سیاسی خبرگزاری فارس، یادداشت - منصور مهدوی - پس از نشست برخی عناصر برانداز در واشنگتن دانشگاه جرج تاون در اواخر بهمن 1401 برخی روشنفکران بدان واکنش نشان دادند. از این میان دکتر عبدالکریم سروش با سرعت و شتاب زبان به شکایت گشود. حکایت سروش از این نشست به واقعیت نزدیک بود. پیشینه برهنگی و تجزیه طلبی برخی اعضای نشست بیش از هر چیز به چشم سروش آمده بود: شنیده اید دیروز ... جلسه ای بود و چند نفر شرکت کرده بودند که تقریبا بساط رهبری برای ایران پهن کردند و به گمان اینکه نامی در رسانه ها دارند فکر کردند که در دلها هم جایی دارند یکی از آنها که تا امتحان نداد و سرتاپا برهنه نشد او را به درون خانواده هنری نپذیرفتند چند تایی از آنها اصلا از عالم سیاست خبری ندارند در میان شان حتی یک پرچم ایران به چشم نمی خورد. نامی از اسلام و دیانت قاطبه مردم ایران در میان نبود بلکه اکثریت آنها کمال ناآشنایی با این سنت عظیم و قویم ایرانی داشتند یکی شان از تجزیه طلبان مشهور و بنام است.
بنابراین این افراد مگر برای دلخوشی خود و مگر برای پرکردن برنامه هایی که می دانیم از کجاها سرمایه آنها و خط سیاسی آنها می رسد مگر برای آنها [کارفرمایان] کاری بکنند [وگرنه] برای ملت ایران کاری نمی توانند بکنند.
با این همه آنچه بیش از همه خاطر سروش را آزرده ساخته و بیانش را گداخته می نمود «ادعای رهبری ملت ایران» از سوی این جماعت کم مایه بود: نه از ایران چندان شناسایی و آشنایی دارند نه از دیانت مردم نه از سنت و ارزشهای آنها. بیشتر این افراد در میان مردم ایران هرگز نزیسته اند و نبوده اند و با دردهای آنها آشنایی ندارند و بعد با کمال بی خیالی و بلکه با کمال جسارت دعوی رهبری این قوم [ایرانیان] را هم دارند و گمان می کنند که کافی است زمام امر بدست آنان سپرده شود.
سخنان سروش از یک حیرت و شگفتی عمیق حکایت دارد. او که نزدیک به چهار دهه رویارویی با حکومت دینی را در کوله بار خود دارد، حال از اینکه می دید افرادی ناشایست و ناصالح از راه رسیده اند و دعوی رهبری دارند حیرانی و سرگردانی خود را نشان می دهد.
به راستی پیشینه سروش بیش از آن است که به چشم نیاید. پیش از آنکه برخی حاضران در نشست واشنگتن به دنیا بیایند سروش در دنیای کتاب و رسانه به نبرد با مبانی حکومت دینی آمده بود؛ او بین دانش و ارزش مرز کشید؛ صراط مستقیم دین را به صراط های نامستقیم فروخت؛ با بهانه های کم بها دین را آنقدر فروکاست تا هیچگاه نتواند قبای ایدئولوژی حکومت بر تن کند، او در کسوت روشنفکر دینی، دینی را ترویج می کرد که به دنبال استقرار است و نه انقلاب، سکون می طلبد و نه صعود. بر این اساس نظم موجود جهانی را پذیرفت؛ مولوی بلخی را از قله معنویت به زیر کشیده و اشعار پرمایه مثنوی را برای دعاوی بی مایه ای چون کثرت گرایی هزینه کرد و ... .
سروش، جوان نبود اما جویای نام بود. او در جمع دانشجویان و افراد ناآشنا به مبانی فکری خویش، بیان شاعرانه و لحن ساحرانه را به کار گرفت؛ افزون برآن، خوش داشت قهرمان نمایی کند و در شهرآورد اندیشه خود را بی هماورد بنمایاند. از این رو در عین گریز از مناظره آشکار، با گفتار و کردار، نسبت های ناروا و ناشایست نثار عالمان دین می کرد هرچند در جلسات پنهانی توان رویارویی با آنان را نداشت.
با این همه آرام آرام نامش بر سر زبان ها افتاد و به ویژه پس از 2 خرداد 1376 تشریف رهبری فکری طالبان اصلاح را بر قامت خود راست می دید و با «تیغ و طپانچه» نمایی، رئیس دولت وقت را به شورش تمام عیار علیه نظام اسلامی فرا می خواند. نقش ویرانگر سروش علیه مبانی معرفتی نظام دینی همچنان ادامه داشت تا اینکه انقلاب رنگین آمریکایی-انگلیسی در انتخابات 1388 سربرآورد. در این برهه او بخشی از چهره واقعی خود را نشان داد و از مسند معلمی و سخندانی برون جست و کسوت انقلابی گری، دشمن تراشی و پیکارجویی بر تن کرد، همان چیزی که سالها پیش به عنوان خصلت های شوم ایدئولوژی گرایی آن را فروکوبید.
او که کامش از نتایج جنبش دوم خرداد برنیامده بود این بار کوشید تا به مثابه عضو مؤسس اتاق فکر جنبش سبز، گره از کارفروبست خویش بگشاید و محصول دهها سال تلاش برای مقابله با حکومت دینی را بردارد.
حال چنین کسی با چنان پیشینه ای با چشمانی شگفت زده ناظر صحنه ای است که نمی تواند در برابر آن سکوت کند. افرادی که به تعبیر هوشنگ امیراحمدی «کودک و کوتوله هستند»[1] از گرد راه نرسیده در اندیشه رهبری ملت ایران هستند؛ از این رو سروش تاب و طاقت از کف داده و فریاد برآورده که این نورسیده ها «با کمال جسارت دعوی رهبری این قوم [ایرانیان] را هم دارند» در واقع سروش از سرگرانی اربابان این جماعت بی تاب است چرا که او بی تاب مستوری است. وی با این گفتار سر از روزن برآورده است.
با این همه، جدال او با حاضران نشست واشنگتن پایان نپذیرفت. در روزهای پایانی اسفند 1401 پس از یک ماه از اولین اظهار نظر درباره آن افراد کوته مایه، عبدالکریم سروش بار دیگر خروشید و خشم خود را نشان داد. با این تفاوت که این بار سروش از در معرفت ورزی درآمده و به مناظره با یکی از حاضران آن نشست پرداخت، شاید در خاطر خویش چنین می پنداشت که می تواند خلأ معرفتی او را جبران کند:
کسانی که از تنانگی و فمینیزمی افراطی دفاع می کنند، گرفتار حسن و قبح م دهای زمانه اند که گویی حقایقی ازلی و ابدی اند.
عریانی و عورت نمایی که اکنون به گمان آنان بدل به فضیلت شده، تا چندی پیش یک رذیلت بود، و شاید فردا دوباره ورق برگردد و باژگونه رذیلت شود. گرفتار رسوم زمانه اند نه حقایقی جاودانه. نه مقدس اند، نه پایدار.
می گویند کسی حق قضاوت درباره برهنه شدنشان را ندارد و قضاوت گری را محکوم می کنند. نمی اندیشند که خود غرق در قضاوت اند و آن عمل را نیکو می شمارند و ملامت ملامت گران را بر نمی تابند.
می گویند زن مالک بدنش است و حق هر گونه تصرفی در آن را دارد و نمی اندیشند که این حق مالکیت، همچون حقوق دیگرست و محدود به حدودی است.
دهه 1370 یادآور فراخوان های پرشمار عالمانی است که از سرتکلیف می کوشیدند از رهگذر مناظره با سروش، صراط مستقیم را به او و بی خبرانی نشان دهند که بیش از آنکه مشعوف پندار سروش باشند مسحور گفتار او شده بودند. اما سروش هر بار با زبانی زهرآگین و قلمی آهنگین آنان را نواخت. حال سروش پس از گذر روزان و شبان به لحظه ای رسیده است که با کسی مناظره می کند که به تعبیر خودش «تا امتحان نداد و سرتاپا برهنه نشد او را به درون خانواده هنری نپذیرفتند». از آن اوج دعوت به گفتگو از جانب عالمان تا حضیض مناظره با برهنگان، راه بسیار درازی است؛ اما خودکرده را چه تدبیر است؟ شاید هم این حضیض، تاوان آن همه ژاژخایی و دشنام گویی باشد
اما پرد ظریف تری در این دستگاه هست که خوبست سروش و سروش ها گوش جان بدان بسپارند؛ دیکتاتوری رضاخانی با هم ت روشنفکران غرب گرا قوام گرفت و به حمی ت همان ها دوام یافت. زمانی که عالمان دین برای سامان دادن به امور دین و دنیا با پرچم عدالت خواهی کوشیدند حکومت قاجار را در خدمت آیین و سرزمین درآورند روشنفکران غرب گرا با نمادمشروطه خواهی و با راهنمایی سفارت انگلیس به مقابله با عالمان و حاکمان برخاسته و ابتدا پیکر شیخ فضل الله نوری را بر دار کردند آنگاه ارکان حکومت را آنچنان تضعیف کردند که در نهایت یک قزاق بی سواد -که برکشیده آیرون ساید بود- با جوقی سرباز «پایتخت» را تصرف کرده و سردار سپه شد.
انگلیس با تربیت نسلی از فراماسون ها و روشنفکران غرب گرا آنان را به رویارویی با دین، حکومت قاجار و اقدام علیه منافع ملی واداشت. پس از آنکه با فراز و نشیب های بسیار، حکومت قاجار به نهایت ضعف رسید انگلیس به دست همین ماسون ها و روشنفکران دین ستیز، حکومت قاجار را برانداخت ولی به جای آنکه یکی از آنها را به حکومت برساند به روشنفکران اعتماد نکرده و یک قزاق جاهل را به ریاست آنها گماشت. شگفتا که روشنفکرانی مانند حسن تقی زاده، محمدعلی فروغی، ولی الله نصر، میرزاکریم خان رشتی، ابراهیم حکیمی، تیمورتاش، علی اکبر داور و ... همگی به خدمت رضاخان میرپنج تن دادند.
روشنفکران غرب گرا که در توهم خویش علیه استبداد قاجار مبارزه کرده بودند، در عصر رضاخان تازه معنای استبداد را چشیدند تا جایی که میرزا کریم خان رشتی و علی اکبر داور از ترس رضاخان خودکشی کردند، تیمورتاش را در زندان با آمپول هوا کشتند، تقی زاده خود را بی اراده و «آلت فعل» نامید و فروغی درباره احوال خویش طی نامه ای به یکی از نزدیکانش گفت:
در کف شیر نر خونخواره ای غیر تسلیم و رضا کو چاره ای[2]
با آنکه استعمارگران غربی با شعار آزادی در کشورهای دیگر نفوذ می کنند، ولی ایجاد دیکتاتوری در سایر کشورها برای حفظ منافع استعماری، یکی از سیاست های راهبردی آنهاست. که هنوز هم در حال اجراست.
استعمارگر انگلیس به مدد بسترسازی روشنفکران غرب گرا به ایجاد هرج و مرج، کشتار عالمان، نسل کشی نزدیک 9 میلیون ایرانی به خاطر قحطی، حذف شخصیت های ملی، اشغال کشور در جنگ جهانی اول ، نفی استقلال و تغییر حکومت ایران مبادرت ورزید.
کار به جایی رسید که موج غرب گرایی و تباه شدن کشور، حتی غربگرایان را نیز سرخورده و نادم کرد. تا جایی که احمد کسروی با افسوس می گوید: «اگر [عدالت خانه] بدان سان که با دست علما برخاست اگر با دست ایشان پیش می رفت باری این نتیجه بسیار سودمند را داشت که از آسیب اروپایی گری ایمن باشد».
حال سروش درست در موقفی ایستاده است که روزگاری امثال تقی زاده در آن وقوف داشتند. رؤیای روشنفکران چنان بود که وقتی ورق یک حکومت را برگردانند صفحه جدید را خود بنگارند این رؤیا در پس زمینه گفتار سروش به طور کامل پیداست. همچنان که روشنفکران پشیمان در عصر رضاخان نیز هرگز انتظار نداشتند یک قزاق ق لت شن را بالای سر خود ببینند اما واقعیت چیزی دیگری بود، دست انگلیس که از آستین روشنفکران درآمده بود برای آنها جای انتخاب باقی نگذاشت.
سروش نیز آنگاه که در تاخت و تازهای روشنفکرانه، ندای دلسوزان را به هیچ می انگاشت خود را به حمایت های دولت های استعمارگر غربی مستظهر می دانست چرا که آنها را مشتری علم و عرفان می پنداشت ولی او ندانست که اوضاع جهان طور دیگری است.
تاریخ نشان داده است که انگلیس با دست روشنفکران غرب گرا، عالمان را کنار زد و حکومت را برانداخت اما آنان را به خدمت جاهلان گماشت. آیا دل عبرت بینی هست که از دیده عبرت بگیرد؟ این نقشه امروز نیز در حال اجراست؛ روشنفکران و هنرمندان غرب گرا در چند دهه گذشته بر پیکر کشور خود دشنه ها فروکردند تا به پندار خود آزادی را به ارمغان بیاورند و امروز ناباورانه می بینند استعمارگران، برهنگان و تجزیه طلبان را بر منصب رهبری ملت ایران نشانده اند
گناه روشنفکران بسیار بزرگ است و «اگر روزی حساب گرفته شود، روشنفکران این کشور گناه کارترین مردم شناخته خواهند شد ... اکثر روشنفکران ایران، به نحو نومیدکننده ای ایران را از یاد برده اند.»[3]
جادارد سروش و سروش ها دست کم از چرخ روزگار بیاموزند و بیش از این بر مرکب خصومت با میهن و آیین خود نتازند و درصدد زدودن کاستی ها و همراهی با مردم خویش برآیند و ایران را از یاد نبرند. زیرا آنهایی که با رسانه های جهانی تا دیروز ع ل م علم و آزادی بر سر دست داشتند امروز آشکارا از تجزیه ایران هزاران ساله سخن می گویند. آغوش ملت همیشه به روی فرزندان خود باز است و با کریمان کارها آسان است.
[1] . هوشنگ امیراحمدی مدیر مرکز مطالعات خاورمیانه، که خود سالیان طولانی برای ایجاد ارتباط بین ایران و آمریکا تلاش می کرد در واکنش به نشست واشنگتن و منشوری که آنها نوشته اند می گوید: «این منشور، منشور تجزیه ایران است ... در این منشور اسمی از تمامیت ارضی ایران برده نشده است. ... [اینکه] زبان ملی در منشور نباشد مهم نیست؟ تمامیت ارضی مهم نیست؟ [مطابق این منشور] نه مردم مهم هستند نه عدالت مهم است نه ایران مهم است و ... . [تنظیم کنندگان این منشور] یک عده کودک و کوتوله هستند.»
[2] . رضاخان وقتی این نامه را دید، فروغی را احضار کرده و به او گفت: «زن ریش دار».
[3] . محمدعلی اسلامی ندوشن، ایران را از یاد نبریم، ص 75-78.
پایان پیام/
