گفت‌وگو با وزیر جهاد کشاورزی؛ ...
به گزارش گروه اقتصاد خبرگزاری آنا، «آب و خاک دو ثروت عظیم مل ی است، دو ذخیره ی حیاتی همه ی مل تها است در همه ی کشورهای عالم؛ نباید با اینها مسرفانه برخورد کرد و نباید خاک را تخریب و نابود کرد. بنابراین، رفتار مسرفانه ی با آب و خاک مطمئن ا ضربه ی به منافع مل ی است.» ۱۴۰۰/۱۲/۱۵
رسانه KHAMENEI.IR براساس اشاره های رهبر انقلاب به حفظ اراضی کشاورزی و همچنین حفظ آب وخاک گفت وگویی با سیدجواد ساداتی نژاد، وزیر جهاد کشاورزی داشته که به مناسبت روز طبیعت آن را منتشر میکند. گسترده کردن چتر کشاورزی قراردادی، سنددارکردن اراضی کشاورزی تا پایان دولت، تلاش برای افزایش طرح های آبخیزداری به ده میلیون هکتار در سال و مراقبت از بازار تولیدات کشاورزی در جهت حمایت از مصرف کننده از مهم ترین محورهای این گفت وگوست.
دو نکته مهم در صحبت های اخیر رهبر انقلاب در روز درخت کاری بود که یکی از آن ها وضعیت اراضی کشاورزی است که به حوزه تحت مأموریت و وظایف و تکالیف وزارتخانه جهاد کشاورزی بازمی گردد. در حال حاضر، وضعیت اراضی کشاورزی چه وضعی دارد و و وزارتخانه شما چه سیاست هایی برای حفظ این اراضی و جلوگیری از تبدیل آن دارد؟
ما در کشور ۱۸/۵ میلیون هکتار اراضی کشاورزی داریم؛ تقریبا ۵۳درصد این اراضی دیمی و ۴۷درصد اراضی آبی هستند. در دنیا هشتاد درصد اراضی کشاورزی دیم اند؛ یعنی بیشتر تولیدات دنیا از اراضی دیم به دست می آید. اراضی آبی کمتر است. در کشور ما تقریبا این دو برابرند. خود همین نشان می دهد که ما دیم مان جای کار زیادی دارد و باید روی بخش دیم سرمایه گذاری کنیم. در دولت سیزدهم، طرح حمایت از اراضی دیم تقریبا در ۲/۶ میلیون هکتار از اراضی کشور با کمک ستاد اجرایی فرمان امام شروع شده است. البته از سال قبل شروع شده بود و امسال ما آن را رشد چند برابری دادیم که حمایت حضرت آقا هم از توسعه کشت دیم در کشور در بحث دیم زارها بود و مقو م این حرکت است که بتواند شتاب بیشتری بگیرد.
بنابراین، ما باید حوزه دیم را تقویت کنیم و در اراضی مان بهره وری را افزایش بدهیم. بهره وری مسئله خیلی مهمی است. طبیعتا دچار کم آبی هستیم و روی توسعه افقی و افزایش کمیت خیلی کار نمی کنیم. بیشتر باید روی افزایش عمودی افزایش بهره وری در اراضی مان کار کنیم. ما جای بسیار زیادی در بهره وری در آب وخاکمان داریم؛ مثلا ، مازندران خیلی شبیه به یکی از کشورهای اروپایی است. در ذهنم هست که رهبر انقلاب یک بار مقایسه ای هم در این زمینه داشتند که از هر هکتار در آن کشور اروپایی، کشاورز بیست هزار دلار دریافت می کند. در مازندران کشاورز ما تقریبا ۲۹۰ دلار عایدش می شود. ببینید تفاوت چقدر زیاد است. عمده ترین مسئله در بهره وری است که این به کمبود مکانیزاسیون، عدم تکمیل زنجیره ارزش و عدم رسوخ فناوری در حوزه کشاورزی ما برمی گردد.
دغدغه تغییر کاربری اراضی کشاورزی هم مهم است، چراکه همه کشورهای دنیا در حوزه امنیت غذا حساس اند؛ حتی در قانون اساسی کشورها بحث امنیت غذایی هم هست.
امروز جایگاه غذا در دنیا به اندازه اسلحه و حتی به اعتقاد بعضی ها مهم تر از آن است. بعضی از مراودات دنیا را که در این روزها و سال های اخیر می بینیم، خیلی بهتر این مسئله مشخص می شود.
جای خوشبختی است که سرزمین ما چهار فصل است و از نظر قدرت غذایی رقیبی در جنوب غرب آسیا نداریم؛ یعنی ایران دارای اقتدار غذایی در جنوب غرب آسیاست. از نظر ظرفیت و آنچه در اختیار ماست، باید تلاش کنیم تا جایگاه خودمان را کسب کنیم. یکی از عمده ترین مسائل هم حفظ آب وخاک، افزایش بهره وری و رسوخ دانش و فناوری است. در واقع، کشاورزی ما باید از کشاورزی معیشتی به سمت کشاورزی تجاری یا اقتصادی حرکت کند که در آن هم علم، هم فناوری، هم افزایش بهره وری و هم تقویت وضعیت اقتصادی کشاورزان هست.
یکی از زیربخش های مهم آن هم حفظ اراضی مان است؛ یعنی خاک حاصلخیز کشاورزی و زمین کشاورزی را به عنوان میراث برای آیندگانمان نگه داریم. خب این خاک حاصلخیز و این زمین باارزش با تغییر کاربری در معرض تهدید است. گزارشی در مورد تغییر کاربری اراضی زمین های مازندران برای من ارائه کردند که آدم گریه اش می گیرد.
تقریبا در سال چهار هزار هکتار اراضی کشاورزی به صورت غیرمجاز دارند تغییر کاربری پیدا می کنند. پنج هزار هکتار هم بر اساس قانون دارند مجاز تغییر کاربری پیدا می کنند. ما برای این کار دو اقدام در دستور کار داریم که یکی از آن ها سنددارکردن اراضی کشاورزی است که جزو اهداف پنج گانه ما در وزارت جهاد در دولت سیزدهم است و ما داریم پیگیری می کنیم. چهار درصد از اراضی کشاورزی ما در ایران سند دارد و زمینی که سند ندارد دائم در حال خردشدن است؛ یعنی هر پدر کشاورزی که فوت می کند، زمینش بین بچه هایش قول نامه ای تقسیم می شود. اراضی ما دارای سند نیست. وقتی دارای سند نیست، یکی از زمینه های تغییر کاربری است؛ یعنی اراضی دائما دارند خرد می شوند. با این سبکی که ما داریم پیش می رویم چیزی تا سال های آینده نمی ماند؛ لذا، اولین کار این است که ما خردشدن اراضی کشاورزی را متوقف کنیم. ما باید برای اراضی کشاورزی مان سند صادر کنیم و ترمز قطعه قطعه شدن را بکشیم. بعد از این هم باید با مشوق هایی که دولت می دهد، بتوانیم اراضی کشاورزی را مجددا به سمت یکپارچه سازی با کشت و صنعت ، با تعاونی تولید و با شرکت های سهامی زراعی پیش ببریم.
بحث صدور اسناد اراضی کشاورزی قانون هم دارد. قانون حدنگاری که در سال ۹۴ تصویب شده باید سال ۹۹ کل اراضی ایران صاحب سند می شد، ولی متأسفانه چهار درصد اراضی صاحب سند است. یکی از برنامه های ما صدور اسناد اراضی است. برای این کار ما قرارگاه صدور اسناد اراضی کشاورزی را تشکیل دادیم و من هر هفته سه شنبه ها ساعت شش تا هشت صبح در این قرارگاه شرکت می کنم.
عده ای می گویند این کار سختی است و شدنی نیست، ولی اعتقاد من این است با کنار هم نشینی و مشارکت سه قوه در این قرارگاه شهرستان به شهرستان صدور اسناد اراضی را ان شاءالله پیش خواهیم برد. در همین بهمن هم در دو شهرستان سلطانیه و خرمدره استان زنجان کل رفع تداخلات را انجام دادیم. سند سی درصد اراضی را تحویل دادیم. داریم شهرستان به شهرستان پیش می رویم. ان شاءالله خداوند هم به ما کمک کند ظرف دو سال اول رفع تداخلات را به طور کامل انجام بدهیم تا پایان دولت صدور اسناد اراضی هم انجام بشود. این گام اول در تثبیت اراضی کشاورزی است و قاعدتا جلوی تغییر کاربری را خواهد گرفت.
گام دوم هم پیشگیری است؛ یعنی تلاش کنیم این اتفاق نیفتد. برای این کار هم ما باید از فناوری های نو مثل پهپاد برای گرفتن تصاویر هوایی استفاده کنیم.
بیشترین و کمترین تبدیل کاربری ها در کدام استان است؟
اگر بخواهم در مورد صدور اسناد اراضی بگویم که کدام استان های ما هوشمندترند، استان زنجان رتبه اول را دارد. این استان در حوزه هوشمندسازی کشاورزی فعالیت خوبی را شروع کرده است. ۵۰درصد اراضی کشاورزی ما در زنجان رفع تداخلات شده است. آخرین استان ما هم مازندران است. کلا استان های شمالی ما در این زمینه رتبه آخر را دارند.
یکی دیگر از محورهای بیانات رهبر انقلاب، حفاظت از آب وخاک بود؛ موضوعی که بخش عمده اش به مجموعه تحت مسئولیت شما برمی گردد. در این فضا با چه تهدیداتی مواجهیم و وزارتخانه تحت مسئولیت شما چه تدابیری برای کنترل و مهار این تهدیدها در دست اقدام دارد؟
خاک بستر حیات است. ما آب وخاک را باید حفظ کنیم و نگه داریم. بالاترین بهره وری را در آب وخاکمان به خصوص خاک حاصلخیز داریم که هر یک سانتیمترش صدها سال طول می کشد تا بتواند تشکیل بشود.
۱۲۲ میلیون هکتار وسعت حوزه های آبخیزی است که باید کار آبخیزداری روی آن انجام بدهیم. هرچه در بالادست آب را نگه داریم هم صیانت و حفاظت از آن کردیم، هم تقویت سفره ها را انجام دادیم، هم پوشش گیاهی را حمایت کردیم و هم جلوی فرسایش خاک را گرفته ایم. از چند سال گذشته، آبخیزداری خیلی کند شده بود. واقعا رشد آبخیزداری مدیون حمایت رهبر انقلاب است. با اجازه ای که در استفاده از صندوق توسعه ملی دادند، سالی ۲۰۰ میلیون یورو به آبخیزداری تزریق اعتبار شد و آبخیزداری واقعا جان گرفت. در مناطقی که آبخیزداری انجام شد، ما با سیل مواجه نبودیم.
از ۱۲۲ میلیون هکتار، سی میلیون هکتار تا الآن آبخیزداری آن انجام شده و نود میلیون هکتار آن باقی مانده است. در بهترین حالت اگر ما سالی مثلا دو میلیون هکتار آبخیزداری انجام بدهیم، چیزی حدود ۶۰ سال این کار طول می کشد. حالا بعد از آن دوباره آن آبخیزهای اولیه هم زمان نیاز به تعمیر و نگهداری و مرمت هم دارد؛ لذا، این ۶۰ سال هم به شرط اثبات است که این هم ممکن است هفتاد سال شود که منطقی نیست. پس باید طرح نو درانداخت. ما الآن طرحی آماده کرده ایم و موافقت اولیه رئیس جمهور را هم گرفته ایم تا این کار را به ده میلیون هکتار در سال ارتقاء بدهیم و ظرف ده سال تمام کنیم. مطمئنا این کار از نظر اقتصادی به صرفه است و از خسارت هایی که هر سال توسط سیلاب می خوریم حتما هزینه اش کمتر است و منافع بیشماری در حفظ آب وخاک دارد؛ بنابراین، نگاه ما این تغییر مقیاس است.
مثل همین را ما در درخت کاری داریم. ما مقیاسمان را در درخت کاری باید تغییر بدهیم. ما کلا جزو کشورهای با سرانه پایین جنگل هستیم. این را باید رشد و توسعه بدهیم. برای این کار باید مقیاس را عوض کنیم. ظرفیت تولید نهال ما در کشور بین سی تا چهل میلیون است. اعتقادم این است که ما این عدد را باید از میلیون به میلیارد برسیم. الآن بعضی از کشورها یک یا دو میلیارد نهال کاری را مدنظر قرار داده اند. ما هم با توجه به شرایط اکولوژیکی و اقلیمی کشورمان ظرفیت تولید نهال با این تعداد را داریم؛ به خصوص در غرب کشور و در حاشیه زمین های کشاورزی می توانیم طرح یک میلیون کاشت نهال را با کمک مردم به صورت داوطلبانه شروع کنیم. برای این کار هم طرحی را با عنوان طرح جهادی کاشت یک میلیارد نهال آماده کردیم که من از نخبگان و دانشگاهیان و متخصصین و دل سوزان هم خواستم درباره این طرح نظر بدهند تا از پختگی لازم برخوردار بشود.
شعار سالی که گذشت «تولید، پشتیبانی ها و مانع زدایی ها» بود. در وزارت جهاد کشاورزی ذیل این سرفصل چه اقداماتی انجام و چقدر از شعار سال ۱۴۰۰ محقق شد؟
اشاره من بیشتر به کارهایی است که با شروع دولت سیزدهم کردیم. یکی از موضوعات در حوزه تولید، توسعه کشت دیم در ۲/۶ میلیون هکتار از اراضی است. ما این کار را به خصوص در غرب کشور استمرار خواهیم داد، چراکه در آنجا ظرفیت بی نظیری در اراضی شیب دار هست. در این زمینه ما صندوق سرمایه گذاری در دیم زارها را هم راه اندازی کردیم برای اینکه بتواند از دیم زارهای کشور حمایت بکند. در همین دوره این صندوق در شورای قیمت گذاری مصوب شد. ان شاءالله از این حرکت حمایت خواهیم کرد.
تولید یا کشاورزی قراردادی، یکی دیگر از محورهای پنج گانه کاری ما در دولت سیزدهم است. شعار ما در این طرح این است که هیچ کشاورزی نباید بذری بکارد، مگر اینکه مشتری آن بذر از ابتدا معلوم باشد. امسال ۲۵۰ هزار هکتار از اراضی گندم زار کشور را کشاورزی قراردادی کردیم. کشاورزی قراردادی خیلی مزیت دارد. کودها را با قرارداد به کشاورز دادیم بدون اینکه پولی بگیریم و کشاورز را بیمه کردیم. خیلی از کشاورزهای ما محصولشان را بیمه نمی کنند. اگر خسارتی به آن ها وارد شد، هیچ چیز عایدشان نمی شود و کلا سرمایه شان را از دست می دهند. در انتهایی که گندم را او برداشت کند، شرکت بازرگانی دولتی ما با کشاورز تسویه خواهد کرد. ما سال آینده این را به دو میلیون هکتار گندم زار توسعه خواهیم داد. برای امسال ان شاءالله برنج ایرانی را در استان مازندران و گیلان کشاورزی قراردادی می کنیم و تلاش می کنیم که بتوانیم بخشی از برنج ایرانی را خرید قراردادی کنیم.
در مورد میوه و مرغ و تخم مرغ هم شرایط بسیار نابسامانی داشتیم، ولی الآن در بازار آرامش نسبی داریم. برای اینکه انسجام و کنار هم نشینی در حوزه تولید محصولات کشاورزی را داشته باشیم، قرارگاه امنیت غذایی را به دو منظور حمایت از تولید و حمایت از بازار و مصرف کننده راه اندازی کردیم. الآن متولی مصرف کننده در محصولات کشاورزی ما هستیم. این قرارگاه هر روز شش تا هشت صبح تشکیل می شود.
خودتان هم حضور دارید؟
بله، ما این موضوع را باید روزانه رصد کنیم؛ چون با سفره مردم در ارتباط است. ما هر روز روی این مسئله تمرکز داریم که بازار بتواند آرامشش را حفظ کند؛ مثلا ، در حوزه آن قرارگاه یکی از کارهایی که به نظرم کار مهمی بود و انجام شد برای اینکه ما بازار را بتوانیم به نفع مصرف کننده تنظیم کنیم، هوشمندسازی است. ما برای اولین بار توزیع هوشمند اقلام کالاهای اساسی را در درب منزل شروع کردیم. تقریبا نزدیک به پانزده قلم کالای اساسی رایگان درب منازل مردم با همان قیمت تنظیم بازار تحویل شد. الآن در ۲۶ استان کشور ما داریم از هوشمندسازی بر پایه نرم افزارهای بومی جوان های خودمان استفاده می کنیم.
همین که ما در بازار آمدیم، دلال می ترسد و می داند ما اجازه به هم خوردن بازار به نفع دلال را نمی دهیم. ما میوه فروش و برنج فروش نیستیم. در واقع، ما محصولی را ذخیره سازی می کنیم، بعد به بازار نگاه می کنیم. اگر بازار کارش را می کند، هدف برآورده شد، ولی به محض اینکه دلال بخواهد جولانی بدهد، این محصول ذخیره شده وارد بازار می شود؛ یعنی هدف دولت مداخله در تنظیم بازار است. البته من به این کار اعتقاد ندارم. دولت باید از بازار بیرون بیاید. برای این کار ما مثل همه دنیا به اتحادیه های قدرتمند نیاز داریم که نداریم. بااین حال، تا زمان تشکیل این اتحادیه ها ما نمی توانیم دست روی دست بگذاریم که دلال، مصرف کننده را بیچاره کند. البته یکی از دلایل این امور این است که فرمانده حوزه تولید تا توزیع به مصرف کننده وزارت جهاد شده است.
در دولت سیزدهم؟
بله اصلا مگر می شود یک نفر تولید کند، ولی بازار دست دیگری باشد. برای سال ۱۴۰۱ کشاورزی قراردادی در مرکبات را هم ان شاءالله شروع می کنیم و با باغدارانمان قرارداد خواهیم بست و تولید قراردادی را انجام خواهیم داد. این کار بزرگی در حمایت از تولید است، چراکه الگوی کشتی که سال هاست در کشور اجرانشده یکی از الزاماتش کشاورزی قراردادی است. در بحث مربوط به خودکفایی شکر و پنبه هم طرح هایی در دست اجرا داریم.
یک بخش در مورد رفع موانع و مانع زدایی تولید هم مربوط به صدور مجوزهاست. یکی از وزارتخانه هایی که بیشترین مجوزها را می دهد، وزارت جهاد کشاورزی است. ما تمام مجوزها را الکترونیکی کردیم. اولین وزارتخانه ای بودیم که به سامانه وزارت اقتصاد متصل شدیم و این کار را با قوت و قدرت تا انتها پیش خواهیم برد تا هر کس که می خواهد با کمترین زمان مجوز بگیرد و با شفافیت کامل بتواند در این زمینه حرکت کند.
در پایان اگر نکته ای باقی مانده بفرمایید.
به طور کلی وظیفه ما تأمین امنیت غذایی است. حمایت از کشاورز ایرانی است. حمایت از دامدار ایرانی است. حرکت به سمت کشاورزی تجاری، اقتصادی و علمی است. هوشمندسازی کشاورزی است. ترویج فناوری در حوزه ی کشاورزی است. البته این کارها به تنهایی شدنی نیست. شاید مردمی ترین وزارتخانه در وزارتخانه های دولت وزارت جهاد کشاورزی باشد. چون کشاورزی متعل ق به مردم است، برای کشور تأمین غذا می کند. پایداری سفره ی مردم را به ارمغان می آورد. لذا ما با کمک اتحادیه ها، با کمک تشکلها، با کمک فعالین همین بخش، یعنی با کمک خود کشاورزان باید بتوانیم این استقرار را انجام بدهیم.
البته این کارها هم زمان بر و هم سخت است؛ ولی با اراده ی پرسنل وزارت جهاد -که در جنگ خودشان را اثبات کردند- با نگاه جهادی با نگاه تحولی، با نگاه انقلابی حتما این شدنی است. ما تلاش خواهیم کرد حول این پنج محور اصلی که عبارتند از «ایجاد رصدخانه ی کشاورزی ایران، صدور اسناد اراضی کشاورزی، سرمایه گذاری در بخش کشاورزی، دیپلماسی غذایی و کشاورزی قراردادی یا تأمین امنیت غذایی» با نگاه ویژه به امنیت غذایی و در حوزه ی منابع طبیعی برای حفظ آب وخاک در این دوره بتوانیم یک شرایطی را ایجاد بکنیم که مردم سفره ی پایدارتری داشته باشند. خودکفایی بهتری در تأمین کالاهای اساسی در کشور داشته باشیم. بازار تنظیم تری داشته باشیم و هم اینکه آب و خاک مان را به عنوان یک میراث بین نسلی بتوانیم حفظ بکنیم. همه ی اینها شدنی است با اراده، با نگاه جهادی و انقلابی و تحولی. و با حمایت مردم. اعم از کشاورزان و فعالین بخشهای اتحادیه ها و مردم دیگری که مصرف کننده ی این بخش هستند.
انتهای پیام/4129/
